Farklı Tasarım Görevlerinde Bilişsel Süreç Analizi: Tek Disiplinli Ekip Çalısması

Abstract

Tezin amacı tasarım ekiplerinin farklı tasarım görevlerinde ortaya koydukları karar verme süreçlerine ait bilissel örüntülerin betimlenmesi ve karsılastırılmasıdır. Günümüzde tasarım görevleri çok kısa zaman dilimleri içinde çözülmesi gereken karmasık problemleri içermektedir. Bu nedenle, artık tasarım görevleri tek bir tasarımcı yerine birden fazla tasarımcının birlikte tasarlamasını gerektirmektedir. Tasarım ekipleri tasarım sürecinde ürün basarısında belirleyici olan sayısız karar almak zorundadırlar. Tasarım kararlarının nasıl olustuğu, hangi bilissel süreçler sonucunda ortaya çıktığının betimlenmesi kararların veriminin artırılabilmesi açısından önemlidir. Bu bağlamda bireysel tasarım eyleminden daha karmasık olan ekip tasarım süreçlerinin bilissel analizinin yapılması ve betimlenmesi önem kazanmaktadır. Arastırmada bireysel ve çevresel sartlara bağlı değiskenler sabitlenerek tasarım ekibinin üç farklı tasarım görevde yürüttükleri tasarım süreçleri analiz edilmistir. Ekiplerinin tasarım süreçlerinde ortaya koydukları problem çözme davranısları bağlamında karar verme bilissel edimleri irdelenmistir. Tasarım ekiplerinin uygulamalarından elde edilen arastırma sonuçlarının pratik uygulamalar için geçerliliği ve tekrar edilebilir olabilmesi için EBGA yaklasımı çerçevesinde deneysel arastırmalar yapılmıstır. Tasarım görevleri özelliklerinin ekiplerinin problem çözme davranıslarına ve bilissel karar süreçlerine olan etkisinin betimlenmesi amacıyla tasarım ekibinin değisen tasarım görevi, yenilikçi tasarım görevi ve özgün tasarım görevlerinde yürüttükleri tasarım süreçleri gözlemlenmistir. Tasarım görevleri, tasarım probleminin çözüm uzayının genisliği, tasarımcıların tasarım probleminin çözüm prensiplerinde önceden deneyim sahibi olma durumları, problem hakkında sahip oldukları kullanılabilir bilgi düzeyi ve ürünün benzerlerinin var olup olmadığı, dolayısıyla ne derece yeni ürün olduğu parametreleri göz önünde bulundurularak seçilmistir. Tasarım ekibi tüm görevlerde tasarım problemi çözümü için ürettikleri karar bilesenleri ve bilissel edimlerinin fazik periyot analizleri yapılarak karar süreçlerinin bilissel örüntüleri karsılastırılmıstır.

The aim of the thesis is to describe and compare the cognitive patterns in decision making processes that design teams exhibit during different design tasks. Today’s design tasks entail complex problems that need to be solved in short periods of time. Therefore, design tasks do require the combined efforts of numerous designers as opposed to a single designer. Design teams need to make countless decisions during the design process which are determinant of the product success. In order to enhance the efficiency of the design team decision making processes, it is of utmost importance to make descriptive study on design decisions and to understand the cognitive processes that lead to such decisions. In this context, a cognitive analysis of team design processes, which are inevitably more complex compared to individual design processes, gains prominence. In this research, the design processes employed in three different design tasks that are undertaken by a design team are analyzed by fixing individual and environmental factors. The cognitive acts of team decision making are also put under scrutiny in the context of the problem solving behaviors that are displayed during the design processes. EBGA approach has been utilized in the experimental research in order to ensure the applicability to practice and validity of the results of the study, The design processes employed in the routine, innovative and original design tasks by design team are observed to be able to describe the effects of the various design tasks over the problem solving behavior and cognitive decision making processes. The design tasks are selected according to the parameters of solution space of the design problem, the experiences of the designers regarding the solution principles of the given design problems, their applicable knowledge in the problems and whether similar products exist – thus the “degree” of innovative features of the products. The cognitive patterns of decision making processes are described and compared by conducting a phasic period analysis of the decision components and the cognitive acts that are produced by the design team in every design tasks.