Coğrafi Bilgi Sistemleri İle Analitik Hiyerarşi Yöntemi’ne Dayalı İtfaiye İstasyon Yer Seçimi: İstanbul Örneği

Abstract

Bu çalışmada acil durum servislerinin yeni yerlerinin belirlenmesi aşamasında gözönüne alınabilecek ölçütler saptanmış, Analitik Hiyerarşi Yöntemi (AHY) kavramından yararlanılarak herbir ölçüt için ağırlıklar belirlenmiş ve belirlenen ölçüt ağırlıklarına dayanarak CBS ortamında en uygun yer analizi yapılmıştır. Ayrıca oluşturulan modelin duyarlılığını test etmek amacıyla yine CBS ortamında ölçüt ağırlıklarının göreli kombinasyonlarını baz alarak duyarlılık analizleri gerçekleştirilmiştir. Çalışmada izlenen adımlar şu şekilde özetlenmektedir: Çözülecek problemin/amacın belirlenmesi (bu çalışmaya özel olarak itfaiye istasyonları için en uygun yerlerin belirlenmesi eylemi); itfaiye istasyonlarının yeni yerlerinin belirlenmesinde etkili olabilecek olası ölçütlerin belirlenmesi; verilerin elde edilmesi, hazırlanması ve düzenlenerek CBS ortamına aktarılması; parça parça olan veri gruplarının bir çalışma bölgesi oluşturacak şekilde düzenlenmesi ve herbir ölçüte (tabaka) karşılık gelen verilerin raster veri formatında betimlenmesi; raster veri gruplarının sınıflandırılması; Analitik Hiyerarşi Yöntemi (AHY)’nin ikili karşılaştırma özelliğinden yararlanarak tercih matrislerinin oluşturulması; iki karar verici grubun görüşlerine dayanarak oluşturulan tercih matrisinden yararlanarak özdeğer ve özvektör değerlerinin hesaplanması; AHY’nin sonuçların sentezlenmesi özelliğinden faydalanarak ilgili herbir ölçüt için önem/ağırlık değerlerinin belirlenmesi; ölçütlere ağırlıklı toplama işlemi uygulanarak sonuç raster verisinin CBS ortamında elde edilmesi; oluşturulan modelin duyarlılığını test etmek amacıyla herbir ölçüt için CBS ortamında duyarlılık analizlerinin gerçekleştirilmesi ve yeni itfaiye istasyon yerlerinin belirlenmesinde karar vericilere destek sağlayan bir sistemin önerilmesi şeklindedir

In this study, the criteria and their priorities that should be considered for finding optimal locations of emergency services are determined; and multi-criteria site analysis is conducted based on criteria weights in GIS environment. In order to test the sensitivity and robustness of the model, a sensitivity analysis is performed based on the combination of the criterion weights by using GIS capabilities. In this study, these steps are followed: Definition of the problem/objective (determining the optimal locations of fire stations); determining the potential criteria in finding the optimal locations of fire stations; data collection and preparation and transfer to GIS environment; creation of raster data sets representing the regionalised criteria; classification of raster data sets; establishment of preference matrix, assigning preference values to the relevant criteria by using the pairwise comparison feature of Analytic Hiyerarchy Process (AHP); determination of criteria weights by calculating eigenvalues and eigenvectors of the preference matrix which evaluated by two decision maker group; determining the criteria priorities values by using the synthesis of priorities and calculating the overall composite weights; calculating the result raster (suitability map for potential fire stations) as a weighted summation of all criteria raster data sets; conducting the sensitivity analyses in GIS environment in order to test the sensitiveness and robustness of the model developed; offering a system that supports decision makers in determining the optimal locations of fire stations.