Kentsel Ses Peyzajları: Kadıköy Tarihi Çarşı Ve Çevresinde İşitsel Katmanların Değerlendirilmesi

Abstract

Araştırma metni mekan ruhunun bir parçası olan ses ile temellendirilmiştir. Sesin mekan ile etkileşim dinamiklerini anlamak için ortaya konulan soundscape terimi tezin kavramsal çerçevesini oluşturmaktadır. Çevresel ses deneyimlerinin nesnel varlığını tanımlayan soundscape kavramı Kanadalı kompozitör ve eğitimci Murray Schafer tarafından ortaya konulmuştur. Tez araştımasının temel kavramı olan soundscape teriminin çeşitli araştırmacılar tarafından yapılmış tanımları değerlendirilerek soundscape terimi ses peyzajı olarak Türkçeye çevrilmiştir. Araştırmada ses peyzajı kavramı ile kentsel tasarım disiplini arasında bir köprü kurulması hedeflenmiştir. Belirtilen hedefler ve sorulara yanıt bulmak için çalışma beş temel bölümden oluşmaktadır. İlk iki bölüm çalışmanın kavramsal ve duygusal bakış açısını ortaya koyarken diğer bölümlerde sinestezik bir veri tümleşik bir çıktı olarak ortaya konulmuştur. Birinci bölüm mekanın ruhu kavramı çerçevesinde ele alınmış; gözün ataerkil tahakkümü, şizofonik deneyimler, gürültü ve doğal ses peyzajının tahribi gibi çok duyulu deneyimlerin azalmasına sebep olan olgular ortaya konulmuştur. İkinci bölümde ses peyzajı kavramsal olarak ele alınmıştır. Sesin özellikleri, özne-algı boyutu, felsefe, sosyoloji ve ekoloji araştırmalardaki yeri değerlendirilmiştir. Ses peyzajının sosyal yapının özelliklerine ışık tutan özelliği içinde tarihsel kırılma noktaları ve teknolojik değişim süreçlerinden ne şekilde etkilendiği araştırılmıştır. Üçüncü bölüm kentsel tasarım disiplini ve ses peyzajı arasındaki kavramsal bağların kurulduğu bölümdür. Kentin atmosferi anahtar kavramı çerçevesinde ses peyzajı bir araç olarak değerlendirilmiş, kentlere sunduğu çözüm imkanları araştırılmıştır. Akustik konfor, kamusal alanların geliştirilmesi, kent belleğinin korunması, haritalama ve disiplinler arası aktarım ve etkileşim; ses peyzajı stratejileri, ses peyzajı tasarımları, sembol seslerin tespiti, ses haritaları ve diğer multi disipliner çalışmalardan örnekler ile desteklenmiştir. Dördüncü bölüm mekânsal araştırmaların ve kentsel mekanın sonik karakterini ortaya koyan kentsel ses peyzajı analizine dair öneri modelin tanımlandığı bölümdür. Bu model Kadıköy Tarihi Çarşı ve çevresinde uygulanmaya çalışılmış ve çalışmanın çıktıları ortaya konulmuştur. Beşinci bölüm ise araştırmanın tüm çıktılarının ilkeler ekseninde değerlendirildiği sonuç bölümüdür. Bu ilkelerin kentsel tasarım uygulamalarına, koruma disiplinine, akademik araştırmalara ve sonik çevre ile ilgilenlere yeni bir bakış açısı getirmesi beklenmektedir.

Concept: Interactor feel space in different forms. Sense organs affect from space with multi sensory experience and this experience defines a psychoanalytic process. Synthesis of all these affectional factors and experiences lead the way to define “space”. Life designed places (coincidental-organic) evolving to designer designed (fictional-ego) places and current situation of modern urbanism still concerns visual signs and economical gains. Other perspective world has been dominated with signs and symbols thus design process is describable in the absence of real syntax of meaning. Sense of place indicate the importance of interaciton between senses, physical space and spritual world. Interaction of senses, elements, patterns and morphological characters of spatial enviroment should be considered in space design disciplines as aesthetics, economy and circulation. Designers should consider and sense more element than meets the eye. Sonic experience that is mostly neglected in urban design process is one of these gaps. So this study grounded on a part of sense of place, a sonic phenomena called soundscape. The term soundscape, which aims at expressing the understanding interaction dynamics between sound and place, constitutes the conceptual framework of this thesis. The concept of soundscape, which defines the objective existence of environmental sound experience, was coined by the Canadian compositor and educator Murray Schafer. The definition of soundscape, the fundamental concept of this thesis, set forth by various researchers was evaluated and the term soundscape was translated into Turkish as “ses peyzajı”. o Sense of place; see soundscape as a representation of space. o Indicator; read soundscape as a indicator of social aspects. o Soundscape design; bring forward soundscape design in urban areas. o Sonic analysis; use urban sonic representation model and other methods to gain sonic data. o Acoustic ecology; live up acoustic ecology and soundscape ecology principles in urban design process. o Soundscape management; develop new policies to advance urban soundscape. o Harmony: think about acoustic concordance and harmonization in design o Memory: protect sonic memories and understand the sonic life experiences. o Soundmarks: protect the sounds that are unique values in urban sound heritage by preserving the identity elements and protect its natural values. o Public space acoustic: enhance the acoustic comfort of public spaces o Consciousness; awareness of sonic environment is a key factor to enhance life quality o Synesthesia; Knowing that soundscape is not only sound. Soundscape may involuntarily elicts a sensataion or experience in other sensory modality. o Transmission: with inter disciplinary perspective, create new transformation ideas with soundscape o Instrument: soundscape can be an instrument for public art and o Deep listening: be a designer who listens environment