Filtre Edilmiş Yuvarlatılmış Minimumlar Taban Akışı Ayırma Yöntemi

Abstract

Taban akışının bilinmesi su kaynakları yönetiminde, su temini, su kalite ve miktar tahminlerinde kullanılarak gerçekçi bir planlamaya öncü olur. Bir havzadaki taban akışının doğru tahmini havzanın doğal beslenme kaynaklarının kalite ve potansiyeli hakkında bilgi verir. Özellikle kurak mevsimlerde kullanılabilir su potansiyeli yine taban akışının bilinmesine dayalı olarak tahmin edilir. Sulama, su temini, hidroelektrik projeleri, akarsu taşımacılığı, atıksu seyreltmesi gibi su projelendirme ve işletmesi alanlarında, yağış-akış ilişkilerinin kurulduğu matematiksel modelleme gibi birçok çalışma alanında taban akışı tahmini çok önemlidir. Bu çalışmada, hidrograf çekilme eğrisi analizi ve literatürde kabul görmüş taban akışı ayırma yöntemleri hakkında bilgi verilmiştir. Bu yöntemlerden yaygın olan İngiliz Hidroloji Enstitüsü’nün yuvarlatılmış minimumlar yöntemi (İHEY) ile onun revize edilmiş şekli (RİHEY) ve Dijital Filtreleme Yöntemi (DF) günlük ortalama akım verilerine uygulanmış, DF ayrıca aylık verilerde de kullanılmıştır (ADF). Bu çalışmada İHEY ve DF’nin birleştirilmesi ile oluşturulan ve günlük ortalama akım verilerini kullanan yeni bir taban akışı ayırma yöntemi (FİHEY) teklif edilmiştir. Uygulama alanı olarak Batı Karadeniz Bölgesi’nden Filyos Havzası seçilmiş, havzadaki Elektrik İşleri Etüt İdaresine ait 1319, 1333, 1335 no’lu akım gözlem istasyonlarının günlük ortalama akım verileri kullanılmıştır. Yukarıda adı geçen yöntemler kullanılarak taban akışı toplam akıştan ayrılmış, böylece taban akışı indeksi hesaplanmıştır. Sonuçlar hem istasyon, hem de havza bazında değerlendirilmiştir.

Baseflow is being used in water resources management, water supply, prediction of quality and quantity of water, real-time estimation of water planning. True prediction of baseflow is required for quality and potential of the natural nutrition of the river basin. Also water potential of dry seasons is predicted by using baseflow separation. Baseflow separation is very important for the topics such as irrigation, water supply, hydropower projects, navigation, wastewater dilution, water resources planning and management and rainfall-runoff modeling. This information is used for estimating available water resources rates of abstraction of water from rivers and in stream environmental water requirements. In this study, basic information is given about recession curve analysis of the hydrograph and baseflow separation methods. The methods to be used are, the smoothed minima of United Kingdom Institute of Hydrology (UKIH), a revised approach of UKIH, the recursive digital filter. These methods are applied on daily average streamflow data. The recursive digital filter is also used for monthly flows. Additionally, a new method which couples the UKIH and RDF is proposed in this study. Daily and monthly average streamflow data obtained from EİEİ for the hydrometric stations 1319, 1333, 1335 in the Filyos river basin in the Western Black Sea region are used. Baseflow separated from the total flow using the explained methods and BFI are calculated. Results are discussed for all stations and for all methods. Finally conclusions are drawn.