Birleşme ve satın almaların değişim yönetimi açısından incelenmesi: Bir banka örneği

Abstract

Örgütler, bir çevrede faaliyet gösteren, temelinde kar elde etme amacı ile kurulmuş fiziki ve beşeri unsurlardan meydana gelen sistemlerdir. Temelinde yaşamlarını sürdürme amacı güden örgütler için, içerisinde bulundukları çevre, bir yandan ihtiyaç duydukları kaynakları elde etmelerini sağlamakta, diğer yandan bir belirsizlik kaynağı yaratmaktadır. Örgütler bir yandan içerisinde bulundukları çevrede güçlenmeye ve rekabetçi üstünlük elde etmeye çabalarken, bir yandan da çevrenin getirdiği belirsizlikleri ve tehlikeleri azaltmaya çalışırlar. Birleşme ve satın almalar, örgütlerin önemli kaynaklara erişebilmeleri, dış çevrede kendilerine rekabetçi üstünlük elde edebilmeleri ve yaşamlarını sürdürebilmeleri açısından önemli bir stratejik seçim unsuru olmaktadır. Kaynakların heterojen dağıldığı, faaliyet gösterilen çevre içerisinde rekabetin arttığı ve büyük ölçekli örgütlerin pazara giderek hâkim olduğu bir dış çevre içerisinde birleşme ve satın alma hamleleri örgütlere rekabetçi üstünlük sağlamaktadır. Birleşme ve satın almalarda hem satın alan hem de satın alınan örgütlerde çeşitli değişimler yaşanmakta, bu değişimler örgüt yapılarını da doğrudan etkilemektedir. Bu araştırmada, bankacılık sektöründe faaliyet gösteren ve yurtdışı merkezli bir grup tarafından satın alınan bir firma incelenmiştir. Örgüt kuramları ve birleşme ve satın alma yazınından temellerini alan bu çalışmada, satın alım sonrasında örgütsel uyumun yapı, işleyiş ve kültürel boyutlarda sağlanması için gerçekleştirilen çalışmalar vaka araştırması yöntemi ile incelenmektedir. Açıklayıcı araştırma tasarımı kullanılan bu çalışmada veriler birincil (örgütün yönetiminde söz sahibi olan ve satın alım sonrası dönemi yaşamış olan kişiler ile yapılan görüşmeler ve gözlemler) ve ikincil (basılı doküman incelemeleri) veri kaynaklarından yararlanılarak toplanmıştır. Araştırma bulguları, Kaynak Bağımlılığı Kuramı ve Birleşme ve Satın Alma yazını çerçevesinde değerlendirilmiştir. Birleşme ve Satın almalar, beraberinde uyum sağlama gerekliliğini de getirmektedir. Örgütlerin yapılarında, işleyişlerinde ve kültüründe (insan kaynaklarında) çeşitli değişimlere yol açmaktadır. Ancak bu değişimin yoğunluğu, örgütün tüm birimlerinde aynı olmadığı gibi, aynı zaman diliminde de gerçekleşmeyebilmektedir. Değişimin örgütün yapı, işleyiş ve kültürel unsurlarında ne derece gerçekleşeceği yine örgütün bu unsurlarda ne derece yapılanmış ve kuvvetli olduğuyla ters orantılı olduğu kadar, satın alan kuruluşun da bu unsurları değiştirme isteği ile doğru orantılı olmaktadır. Birleşme ve satın alma sonrası entegrasyon sürecinin başarılı bir şekilde gerçekleştirilebilmesi için, görevlerin ve kültürlerin benzer derecede uyumlaştırılması önemli olmaktadır. Araştırılan vakada da iki örgütün görev ve kültürlerinin uyumlaştırılabilmesi için görev entegrasyonu ve kültürel entegrasyon yöntemlerinin birlikte kullanıldığı görülmektedir. Bunun bir sonucu olarak da örgüt yapıları ve işleyiş şekilleri birbirine yakınlaşmış, ayrıca insan kaynakları yönetimi uygulamaları da benzer hale gelmiştir. Örgütsel değişimin gerçekleşebilmesi ve uyumun sağlanabilmesi için uygulanan uyum mekanizmalarının uygulanış biçimleri de değişebilmektedir. Yapısal uyumun sağlanması için uygulanan uyum mekanizmalarının, çoğunlukla yazında da değinilen yöntemler ile gerçekleştirildiği görülmektedir. Bununla birlikte, örgütsel uyumun gerçekleştirilebilmesi için uygulanan insan kaynakları ve görev entegrasyonu mekanizmalarının uygulanış biçimlerinin, bu vakada yazında aktarıldığı biçiminden bir miktar farklılaştığı görülmektedir.