Bilgisayar Destekli Ve Geleneksel Mimari Tasarım Süreçlerinde Eylemler Ve Kararlar

Abstract

Bu çalışmanın amacı bilgisayar destekli ve geleneksel mimari tasarım süreçlerindeki benzerlikler ve farklılıkları analiz ederek, tasarım araç ve ortamlarının öğrencilerin tasarım davranışı üzerindeki etkisini araştırmaktır. Tasarım süreçleri incelenirken, tasarım araştırmaları alanındaki iki ana yaklaşımı (Simon’ın rasyonel problem çözme ve Schön’ün eylemde yansıma) birleştiren bir teorik model kullanılmıştır. Bu çalışma, bilgisayar destekli ve geleneksel mimari tasarım süreçlerindeki belirli tasarım eylemleri, stratejiler, kararlar ve bunların organizasyonuna odaklanmıştır. Bu başlıklar ve alt kategorileri, teorik modellerden, literatürdeki diğer çalışmalardan ve pilot çalışmaların analizi sonucunda belirlenmiştir. Araştırma metodu tasarlanmadan önce kapsamlı bir literatür araştırması yapılmıştır. Mevcut teorik kavramlar, deneysel bulgular ve olası ölçüm biçimleri analiz ve değerlendirme metodolojilerine odaklanarak gözden geçirilmiş, bilgisayar destekli tasarım sürecine ilişkin birçok informel gözlem ve varsayım olmasına karşın, kısıtlı sayıda deneysel çalışma gerçekleştirildiği sonucuna varılmıştır. Bu sebeple, tüm araştırma safhalarında, özellikle başlangıç ve sonuç aşamalarındaki ölçüm kriterleri belirlenirken, tasarım eyleminin çeşitli araştırmacılar tarafından yapılan farklı tanımları değerlendirilmiş ve göz önüne alınmıştır. Mimari tasarım araç ve ortamlarına ilişkin tüm deneysel çalışmalarda bilgisayar destekli mimari tasarım süreci geleneksel mimari tasarım süreci ile karşılaştırılarak değerlendirilmiştir (Bölüm 4.1’de ayrıntıları incelenebilir). Genel literatür taramasından sonra, iki deneysel kuruluş içeren kontrollü bir deney yürütülmesi kararlaştırılmıştır: birinci deneysel durumda (C01), denekler yalnızca tercih ettikleri yazılım(lar)la tasarım yaparken, ikinci deneysel durumda (C02) deneklerin yalnızca kalem, kağıt, cetvel gibi geleneksel tasarım araçları ile tasarım yapmasına izin verilmiştir. Bu tasarım göz önüne alınarak 16 mimari tasarım öğrencisi üzerinde her biri 120 dakika süren bir deney çalışması gerçekleştirilmiştir. Tüm tasarım deneyleri aynı laboratuar ve aynı saatlerde gerçekleştirilmiş ve aynı kayıt cihazları kullanılarak ölçüm yapılmıştır. Deney çalışmasında yer alan deneklerin tamamı İTÜ Mimarlık Fakültesi son sınıf öğrencisidir. Eğitimsel ve mesleki deneyim farklılıklarını en aza indirgemek için deneklerin tamamı benzer demografik yapılarda seçilmiştir. Deneyler İTÜ Mimarlık Fakültesi’nde gerçekleştirilmiş, ve toplam 1890 dakikalık protokol kaydı elde edilmiştir. Bu bağlamda bu deneysel çalışma indekslenmiş çalışmalar göz önüne alındığında şimdiye kadar gerçekleştirilmiş en kapsamlı tasarım deneyidir. Bu da sonuçların güvenilirliğini pozitif yönde etkilemiştir. Araştırma sorularının karakteristikleri, denekleri profilleri, deneyin uzunluğu ve benzer çalışmalarda kullanılan problemler dikkate alınarak yeni bir tasarım problemi oluşturulmuştur. Problem tanımı deneklerin tasarım şartlarını yeniden yapılandırıp tanımlamalarına olanak sağlayacak şekilde (göreceli olarak) kısa tutulmuştur. Deneylerin istatistiksel analizi sonucunda temsiller, konseptler ve strüktür ilgili kararlar ve metinsel temsilerin ortalamaları arasında anlamlı farklar bulunmuştur.. Ayrıca bilgisayar ortamında tasarım yapan deneklerin kararlarının zaman içindeki düzenlerinde gözle görülebilir farklılıklar bulunmaktadır. Bu deneklerin tamamına yakını üç boyutlu temsil üretme aşamasında tasarım sürecine ilişkin sayısız karar vermelerine rağmen çok az sayıda kavramsal karar vermişlerdir. Söz konusu denekler mevcut tasarım mekanının ayrıntılı üç boyutlu temsillerini üretmeye odaklanmışlardır. Öte yandan geleneksel yöntemlerle tasarım yapan denekler çok daha basit temsiller kullanarak tasarım yapmış ve kavramsal karar verme süreçleri kesintiye uğramamıştır.

The aim of this study is to explore the possible reflections of the design domains on the students’ design behavior by analyzing the similarities and differences between the computer-aided and conventional architectural design process. A hybrid theoretical model is used to combine two major approaches to design research (rational problem solving by Simon and reflection-in-action by Schön) for investigating the design process. The focus of this study is on certain topics of design activities, strategies, decisions and their organization in these two different cases. The sub-categories of these topics are inferred from the key findings of previously conducted studies and analysis of pilot experiments. A comprehensive literature review was conducted before starting to design the research method. Theoretical concepts and empirical findings were revised with the focus on possible dimensions of measurement, analysis and evaluation methodologies. It is found that, although there is a variety of unstructured observations and assumptions about computer-aided design process, only a limited number of empirical studies have been carried out in the related research area. In all of the empirical studies, CAAD process was evaluated in comparison to the conventional design process (these are extensively reviewed in the Section 4.1). Thus, different descriptions of the design activity by different researchers were reviewed and considered in all research phases, especially while determining the preliminary and final dimensions of measurement. After a general survey of former empirical research on CAAD, it was decided to conduct a controlled experiment with two conditions: first experimental condition (C01), the subjects were obliged to design with the software they prefer while participants in the control condition (C02) were only allowed to utilize only conventional tools. The sample population was determined as 16 senior students of ITU Faculty of Architecture. This decision was based on the homogeneity of design expertise and software use among the students, shared design terminology between the researcher and the students, high accessibility of subjects and the possibility of contributing to the architectural design approaches in ITU. The duration of the experiment was defined as 120 minutes, due to the feasibility issues and time length of previous studies. The experiments were conducted in ITU Faculty of Architecture and a total of 1890 minutes of protocol recordings were obtained. In terms of the number of participants and length of the experiments, this research is one of the most comprehensive studies ever undertaken among the indexed publications. A design problem was formulated considering the characteristics of the research question, sample population, the duration of the experiment and the problems that were used in similar surveys. The problem description is decided to be relatively short in order to motivate the participants to restructure and redefine requirements. Analysis of the experiments revealed that there is significant difference between the means of decisions on representation, decisions on the design process, concepts, structure and textual representations in conventional design and CAAD conditions. Moreover, the overall decisions of the subjects that designed using CAAD software were organized differently throughout time. All of the subjects in this condition took numerous decisions about the design process but very few conceptual ones. They were focused more on creating detailed representations of the existing context. On the other hand, subjects in the conventional design condition used simpler representations and their conceptual decision making process was more continuous.