Antik Yunan Klasik Dönemi'nde Cinsiyetlendirilmiş Mekan

Abstract

Anne karnında başkaları tarafında belirlenen "atanmış cinsiyet" toplumsallaştıkça performanslar ve pratikler üzerinden şekillenerek toplumsal cinsiyeti oluşturur. Özne, kültürel olarak iktidar ilişkileri ile şekillendirilen toplumsal cinsiyete dayalı pratikleri icra eder. Bu pratiklerle oluşan birikime dayalı kimliklerini bilerek/farkında olmadan icra ederek, rolüne uygun davranır. Günlük yaşamda deneyimlediği tüm bu gönüllü/gönülsüz eylemler, habituslar, mekanı da şekillendirir. Habituslar ile doğallaşan eril dişil ön/arka, sert/yumuşak, kamusal/özel gibi ikilikler hegemonik tahakkümü yaratarak insanların mekanını düzenler. Antik Yunan Klasik Dönemi'nden erişilebilen edebi ve felsefi yapıtlar, tarih yazıcılığının zengin birikimi ile yine aynı dönemden kalan sanat/zanaat eserleri, antik çağlarda toplumsal cinsiyetin mekanları nasıl şekillendirdiğinin izini sürmeye yardımcı olmaktadır. Felsefe yapanların erkek olduğu, habitusların tasvirlendiği vazoları imal edenlerin ve satın alanların yine erkek olduğu, ve bu nesnelerin erkek gözüne ve beğenisine sunulduğu bilinmektedir. Nehirler, denizler, ovalar, dağlar gibi doğa mekanları Antik Yunan dünyasınca eril ve dişil karşıtlıklar kurularak hareketli olan eril, durağan olan ise dişil olarak toplumsal cinsiyetlendirilmiştir. Bir insan mekanı olan evde, oikosta, erkeklerin habituslarını icra ettikleri şölen mekanı olan andron, eril; kadınların dokuma, yün eğirme, süslenme gibi pratiklerini icra ettikleri gynaikeion, bir harem misali dişil mekan olarak tasvirlenmiştir. Kamusal alanda alışveriş, sohbet, felsefe gibi erkek sosyalleşmesinin performe edildiği stoalar ve agoralar, erişkin erkek harici kimlikleri dışlayarak ya da görünmez kılarak, erkek habituslarının icra edildiği eril mekanlar olarak betimlenmiştir.

Gender is instituted through performances and acts, as "assigned sex", which others determine in the mother womb, is socialized. The subject participates in acts that are in accordance with gender roles which is culturally shaped by the power relations. Gender identities are constituted through accumulations of such practices, according to which the subject intentionally or unintentionally acts as it complies to the role the subject is assumed. These voluntary or involuntary acts that are experienced in daily life, habitus, shape the space as well. Dichotomies such as masculine/feminine, front/behind, solid/flimsy, public/private are established with habitus, which configures humans' space by devising the hegemonic domination. Literary and philosophical texts, which are accessible from the Ancient Greece Classical Period, the abundance of historiography, along with the art/art and craft works, help to trace how gender had shaped space in Ancient Greece. It is known that those who participate in philosophical debates, makers of vases, on which habitus is represented, and those who purchased them, were male, and these objects were presented for the male gaze or appreciation. What constitutes the natural environment such as rivers, seas, fields, and mountains were gendered by establishing the masculine/feminine dichotomy, and the ones in motion were referred as masculine while stationary ones were referred as feminine. In the house, the oikos, which was a human environment, andron, which the place for festivity where the men performed their habitus, was masculine, gynaikeion, which was the place for women to execute practices such as weaving, spinning, ornamenting, were portrayed as feminine just like a harem would be. Stoas and agoras where commercial activities, conversation, philosophical debates were performed in public as male socialization excluded or concealed identities and had been portrayed as masculine spaces where male habitus was performed.