Nepeta Sorgerae Ve Nepeta Obtusıcrena Bitkilerinin Antioksidan Ve Anti-alzheımer Bileşenlerinin İzolasyonu Ve Yapılarının Belirlenmesi

Abstract

Nepeta türleri, güzel kokulu bir ya da çok yıllık bitkileri kapsayan Lamiaceae (Ballıbabagiller) familyasına ait bitkilerdir. Türkiye de 18 i endemik 41 takson Nepeta yetişmektedir. Nepeta türlerinin sekonder metabolitleri; terpenler (monoterpen yapısındaki iridoidler, diterpenler, seskiterpenler, triterpenler) ve flavonoidlerdir. Nepeta cinsi bitkiler, sinir yatıştırıcı, antispazmodik etkilerinin yanı sıra böcek kovucu ve kedilerde sakinleştirici etkiye de sahiptir. Nepeta cinsi bitkiler halk arasında kedi otu ya da kedi nanesi olarak bilinmektedirler ve terlemeyi sağladığı için çoğu zaman bitkisel çay olarak kullanılırlar. Ayrıca öksürük ve bağırsak rahatsızlıklarında, bazen de lavman olarak kullanılır. Bu çalışmada kimyasal olarak daha önce çalışılmamış olan Nepeta sorgerae (Hedge et Lamond) ve Nepeta obtusicrena (Boiss. et Kotschy ex Hedge) bitkilerinin sekonder metabolitlerinin izolasyonu ve karakterizasyonunun yanı sıra hem bitki ekstrelerinin hem de saf maddelerin antioksidan ve antikolinesteraz aktiviteleri in vitro olarak incelendi. Üçü yeni olmak üzere beş bileşik izole edildi. N. sorgerae bitkisinin diklorometan ekstresinden bilinen triterpen olarak ursolik asit ve pimaran iskeletine sahip yeni bir diterpen olarak 7-okso-14 α-asetoksi-18-hidroksi-ent-pimara-8,15-dien (sorgeraolone), N. obtusicrena bitkisi diklorometan ekstresinden bilinen triterpenler olan oleanolik asit, ursolik asit, yeni bir triterpen olarak 2 α,3 β,19 α,27-tetrahidroksi-11-oksoolean-12-en ve abietan iskeletine sahip yeni bir diterpen olarak 6-okso-14 α-asetoksi-abieta-7-en (obtusicrenone) izole edildi.

Nepeta species are members of Lamiaceae family which has annual or perrennial plants with nice aroma. In Turkey Nepeta species are represented by 41 taxa, which of 18 being endemic. Secondary metabolites of Nepeta species are namely terpenes (monoterpene type iridoids, diterpenes, sesquiterpenes, triterpenes) and flavonoids. Nepeta species have antidepressant and antispasmodic effects. Along with these properties these species are known as insectiside and have sedative effect on cats. In folk medicine, Nepeta members are known as catnip and are widely used as tea since their diaphoretic effect. These species are used in the treatment of cough, intestinal disorders, and sometimes as clyster. In this master thesis, the chemical constituens of Nepeta sorgerae (Hedge et Lamond) and Nepeta obtusicrena (Boiss. et Kotschy ex Hedge) have determined besides anti-cholinesterase and anti-oxidant activity of the extracts and their isolated pure compounds in vitro for the first time. Five terpenoids including three novel compounds have been isolated. From dichloromethane extract of Nepeta sorgerae, a known triterpene ursolic acid and a new pimarane diterpene 7-oxo-14 α-acetoxy-18-hydroxy-ent-pimara-8,15-diene (sorgeraolone) were obtained. From dichloromethane extract of Nepeta obtusicrena a new triterpenoid 2 α, 3 β, 19 α, 27-tetrahydroxy-11-oxoolean-12-ene, and a new abietane diterpene 6-oxo-14 α-acetoxy-abieta-7-ene (obtusicrenone) were obtained along with known triterpenoids oleanolic acid and ursolic acid.