Yeni yapılaşma çerçevesinde tarihi çevrenin kentsel kimliği: Beyoğlu örneğinde infill uygulamaları

Abstract

Bu tez araştırması tarihi çevrede yeni yapılaşma sorunu çerçevesinde gelişmektedir. Dünya genelinde yaşanan teknolojik, ekonomik, toplumsal ve siyasi değişimlere paralel olarak kentler değişim, dönüşüm süreçleri yaşamaktadır. Tarihi çevrelerin de bu dinamik sürece uyum sağlaması ve çağdaş yaşamda kendine yer bulması gerekmektedir. Bu değişim süreci yeni talep ve ihtiyaçlar doğrultusuda eski yapıların yerini, yeni yapıların almasını da beraberinde getirmektedir. Günümüzün yeni yapıları, geleceğin eski yapılarını oluşturacak olması tarihsel sürekliliğin sağlanması adına önem taşımaktadır. Bu açıdan hem değişim ve dönüşüm süreçlerinin yönetilmesi hem de tarihi çevrenin sahip olduğu kentsel kimlik niteliklerini koruyabilmesi için yeni yapılaşmanın nasıl olması gerektiği önemsenmektedir. Araştırma dört bölümden oluşmaktadır. Araştırmanın birinci bölümünde, araştırma hakkında genel bilgiler verilmiş; problem tanımı, hipotezi, araştırmayı şekillendiren outline soruları, amacı, kapsamı ve yöntemi belirtilmiştir. Araştırmanın ikinci bölümünde, araştırmanın temel konu alanını oluşturan bileşenlerin tanımlandığı kuramsal ve kavramsal altyapı sunulmaktadır. Kavramsal çerçeve bölümü kendi içinde yedi alt başlıktan oluşturmaktadır. Bu kapsamda, ilk olarak kimlik ve kentsel kimlik kavramları ilişkisel olarak tanımlanmış; kentsel kimliğin katmanları (yer kimliği ve mimari kimlik) detaylandırılmıştır. Üçüncü alt başlık olan "Tarihi çevrede yeni yapı olgusu ve kimlik ilişkisi" bölümünde tarihi çevrede yeni yapılaşmanın kimlik, kentsel kimlik açısından önemi ilişkisel olarak değerlendirilmiştir. İlerleyen alt başlıklarda ise yeni yapı müdahale türleri, ulusal ve uluslararası yasal zeminde yeni yapı kavramına ilişkin tarihsel süreç tanımlanmıştır. Devamında Dünya'dan tarihi çevrede yeni yapılaşmaya ilişkin örnekler seçilerek yaklaşımlar ve uygulamalara ilişkin detaylı inceleme yapılmıştır. Dünya'dan seçilen yeni yapı tasarım rehberleri gruplandırılarak değerlendirilmiş ve üç kategoriden oluşan parametreler belirlenmiştir. Araştırmanın üçüncü bölümünde, saha araştırması yapılarak kavramsal kısımda elde edilen verilerin analizi ve sentezi yapılmıştır. Saha araştırması için İstanbul'un en eski tarihi semtlerinden ve önemli bir çekim merkezi olan Beyoğlu Kentsel Sit Alanı sınırlarındaki on cadde/sokakta yeni yapı tasarım yaklaşımlarına göre tespit edilen münferit infill örnekleri eleştirel bir bakışla değerlendirilmiştir. Araştırmanın devamında Beyoğlu'nda on cadde/sokaktaki sokağa cephe veren tüm yeni yapılar (706) sayısallaştırılarak irdelenmiş; tarihsel izlerin kaybolmasına ve sıradanlaşmasına yol açan birçok bağlamından kopuk, tarihi dokudan izole yeni yapı olduğu görülmüştür. Son bölüm olan sonuç bölümünde, araştırmanın genel değerlendirmesi yapılmış çıkarımlarda bulunulmuş ve çalışma alanında tespit edilen sorunlar ortaya konularak çözüm önerileri getirilmiştir. Anahtar Kelimeler: Tarihi çevre, yeni yapılaşma, kentsel kimlik, infill