Yönetim özdeğerlendirme modelleri analizi ve bir model önerisi

Abstract

Kalitenin ekonomik gelişmeler için önemli disiplinlerden ve stratejilerden biri olduğu tüm dünya ulusları tarafından kabul edilmektedir. Global rekabetin oldukça yoğun olduğu yerlerde uluslar rekabet gücünü kazanmak veya sürdürmek için kalite metodolojisini, Stratejik Kalite Yönetimi, Kalite Sistemleri, Kalite Güvence ve Kalite Kontrol formunda uygularlar. özdeğerlendirme uygulamaları, özellikle Malcolm Baldrige Ulusal Kalite Ödülü (1988) ve Avrupa Kalite Ödülü (1992) ile hızla yaygınlaşmıştır. Bu ödüllerle, firmalar, sadece ciro, verimlilik, fire göstergeleri gibi tek yönde parametrelere göre değil bütün süreçleri, hedefleri ve rekabet ortamındaki konumuna göre ele alındığı ve kuruluşların bütünsel yönetim sistemi ölçüldüğü için iş dünyası içinde mükemmelliği sembolize eder hale gelmiştir. Bu ödüller, verimliliğini ve rekabet gücünü arttırmak amacıyla kalite geliştirme çalışmalarını değerlendirmek isteyen her kuruluş tarafından rahatça kullanılabilir kriterleri içermektedir. Ülkemizde ise TÜSİAD-KalDer Kalite ödülü'nün ortaya çıkmasıyla birlikte gündeme gelen ve temel olarak Avrupa iş Mükemmelliği modelinin kullanıldığı Özdeğerlendirme çalışmalarının hızla yayılması 1994 yılından itibaren görülmüştür. Ulusal Kalite Ödüllerinin en ünlüleri arasında Japonya'da Deming Ödülü, Amerika'da Malcolm Baldrige Ulusal Kalite Ödülü ve Avrupa Kalite Ödülü bulunmaktadır. Bu üç büyük ödül tüm dünya ulusları için kesin bir reçete değildir. Her ulus kendi sosyal, ekonomik, etnik ve yönetsel anlayışı paralelinde değerlendirilmelidir. Bu bir gereklilik hatta zorunluluktur. Bu zorunluluktan yola çıkarak gelişmiş ve gelişmek üzere olan ülkeler bu büyük özdeğerlendirme modellerini temel alarak kendi üretim ve hizmet sektörlerindeki Toplam Kalite Yönetimini sınayan özdeğerlendirme modelleri oluşturmaya başlamışlardır. Türkiye 'de ise kendi sosyal, ekonomik, etnik ve yönetsel anlayışımızı gözönünde bulundurarak özdeğerlendirme yapmamızı sağlayan bir özdeğerlendirme modeli bulunmamaktadır. Bu gereklilik son senelerde hızla artan şekilde Toplam Kalite Yönetimini benimseyen kuruluşları içeren Türkiye için de artık bir zorunluluk haline gelmiştir. Bu tez üç temel ödül, Deming Ödülü, Malcolm Baldrige Ulusal Kalite Ödülü ve Avrupa Kalite Ödülü, baz alınarak Türkiye Ulusal Kalite Ödülü oluşturma yolunda yapılmış bir çalışmadır. Bu amaçla bir anket hazırlanmış ve üç ödülden yararlanılarak oluşturulan kriter ve alt kriterlerin Türkiye Ulusal Kalite Ödülü modelinde yer almasının Türkiye şartlarında ve Toplam Kalite Yönetimi çalışmalarında gerçekten önemli olup olmadığı ve gerekliliği düşünülerek cevaplanması katılımcılardan istenmiştir. Anket sonuçlarının son bölümde verilmiş olup değerlendirmeye açık konular yorumlanmıştır.

Quality is accepted to be one of the most important disciplines and strategies for economical developments by most of the nations in the world. Quality Methodology is applied in forms of Strategic Quality Management, Quality Systems, Quality Assurance and Quality Control by various nations in order to gain or continue with competitive power. Self assessment applications have increased rapidly especially with the presentations of Malcolm Baldrige National Quality Award in 1988 and European Quality Award in 1 992. With the help of these awards, enterprises are evaluated not only on a basis of single parameters such as profit, efficiency or defective rates, but also of their goals and competition power. These awards represent and seek perfectness as the whole management system is taken into consideration during the evaluation of enterprises. They consist of criterion that can be inherited by any enterprise with the aim of evaluating quality improvement studies and therefore improving efficiency and competition power. The relevant self assessment studies have increased rapidly in Turkey after the presentations TÜSİAD-KalDer Quality Award in 1994. Deming Award in Japan, Malcolm Baldrige National Quality Award in USA and European Quality Award are the quality awards with the highest reputations. These awards cannot be a common solution for all nation in the world. Every nation must be evaluated on a basis of its own social, economic and managerial characteristics. Therefore developing countries construct their own self assessment models investigating Total Quality Management in their own production and service sectors by following those huge self assessment models. In Turkey, there in no self assessment model reflecting the social, economic and managerial characteristics and poviding an opportunity for self assessment studies. But such a model has been a must in the last few years for the enterprises with the nation of Total Quality Management in Turkey. This thesis is a study to encourage constructing Turkey National Quality Award as three basic awards (Deming Award, Malcolm Baldrige National Quality Award and European Quality Award) are taken into consideration. A survey is constructed with this aim and participants are asked whether the existence of criterion and subcriterion af these three basic awards in Turkey National Quality Award model is really important for Total Quality Management studies with the current social, economic and managerial characteristics of Turkey. Survey results are announced at the last section and relative topics are investigated.