Investigating user experiences with domestic service robots through metaphors: The case of robot vacuum cleaners

Abstract

Using metaphors, telling something by meaning something other, is common in daily speech and they are thought to be constructing our conceptual structures. This thesis aims to elicit metaphors used in the expressions about domestic service robots, which are drawing the attention of users and intertwined with daily lives. Conceptualization of and interaction with domestic service robots through metaphors and metaphors' effects on the domestic service robot experience are the key issues of this research. These issues were studied through robot vacuum cleaners, a popular member of the domestic service robot genre, and with this aim, three research methods were applied within an empirical study. These research methods included unobtrusive methods, surveying and semi-structured interviews, each of which had specific sub-purposes within the study design. Firstly, unobtrusive methods were used as a discovery tool for the research field without disturbing the setting. The key insights for conducting further research methods, which comprised product specifications in the market, marketing arguments, initial steps of experiencing robot vacuum cleaners and common problems with these products, were found out with this method. Secondly, a survey research method was used to both determine the demographic profile of robot vacuum cleaner users and measure their perceptions of the robot vacuum cleaners they have been experiencing with semantic differential scales. It was observed in the survey results (N=118) that participants had been experiencing their robot vacuum cleaners for up to more than 3 years. At the same time, participants were seen as perceiving their robot vacuum cleaners as nonanthropomorphic, inanimate, likable and intelligent when asked directly with semantic differential scale items. These results provided a basis for the next research step in terms of giving tangible outcomes for user-profiles and their perceptions. Thirdly, semi-structured interviews were conducted with the voluntary survey participants. The interview schedule included topics covering participants' overall robot vacuum cleaner experience from the purchasing phase or daily routines to maintenance, difficulties, anecdotes or wishes. These interviews (N=10) were recorded and transcriptions of the interviews were analyzed by utilizing the qualitative content analysis (QCA) method. In QCA, the interview transcriptions were segmented into units of coding and each unit was matched with one or more code from the coding frame, which was structured upon concept-driven and data-driven approaches. It was seen in the QCA results that most of the units were about participants' robot vacuum cleaner experiences and half of all units included metaphors. Furthermore, experience and metaphor codes most frequently co-occurred together. This connection signaled a tight connection between the robot vacuum cleaner experience and metaphors. When this connection was elaborated in terms of metaphors, it was determined that there were four main metaphor source groups in the expressions of participants, which were "person", "animal", "space" and "vehicle". The interpretation of metaphor source groups was made afterward. Individual metaphor sources in the groups were are analyzed upon their saliences and relatednesses. The most frequent source in the most frequent source group "person" is seen as the "housekeeper" metaphor source. "Housekeeper" metaphor was salient with its "cleaning" and "autonomy" aspects, which are matching with the intended purpose of "robot" "vacuum cleaner"s. Additionally, "pet" metaphors were found salient with their "friendliness" and "playfulness" aspects or "house" metaphor sources were highlighted with their being "supply unit"s, which were indirectly contributing to "person" metaphors. Finally, a matrix that includes the metaphor sources and saliences/relatednesses is presented with the matches of determined metaphor sources and their saliences/relatednesses as a summary of the findings. These findings were then considered as direct answers to the research questions of the thesis. The study was then concluded by interpreting the use of given metaphors as the means of providing a fluent acceptance at domestic environments and an engaging experience to its users.

Metaforlar, söylenenden farklı bir anlamı kastederek, mecazlı olarak, söylenen sözler, günlük yaşamda kullanılmakta ve metaforların zihinsel yapımızı oluşturdukları savunulmaktadır. Örneğin, "vakit nakittir" ifadesi sıklıkla kullanılan ve "vakit" kavramını "nakit" metaforuyla tanımlayan bir ifadedir. Bu kavramsal metaforda, aslında soyut bir kavram olan "vakit", somut olan "nakit" ile ilişkilendirilerek, "vakit/zaman" kavramının "nakit/para" gibi kullanılabilen somut bir nesne gibi algılanması sağlanır. Kavramsal Metafor Kuramı'na göre, bu örnekte, "vakit" metafor hedefi, "nakit" metafor kaynağı, nakitin "harcanabilir olması", "tasarruf edilebilir olması" gibi özellikleri ise metafor ilişkisi/yönü olarak tanımlanır. Bu tezde, günlük yaşamla iç içe geçmiş olan ev içi servis robotları ile ilgili ifadelerde kullanılan metaforların tespit edilmesi hedeflenmiştir. Ev içi servis robotlarının kullanıcılar tarafından nasıl ve hangi metaforlarla kavramsallaştırıldığı ve kullanılan kavramsal metaforların ev içi servis robotu deneyimini nasıl şekillendirdiği bu tezde araştırılan temel konulardır. Bu konular, "ev içi servis robotları" kategorisinin yaygın olarak kullanılan bir üyesi olan ve akademik literatürde de sıkça işlenen "robot süpürge" ürün grubu üzerinden yürütülmüştür. Yine bu konular, belirtilen araştırma amacı doğrultusunda, üç farklı araştırma yönteminin kullanıldığı bir ampirik çalışma ile araştırılmıştır. Araştırma planında farklı amaçları olan bu üç araştırma yöntemi, sırasıyla, örtülü gözlem, anket ve yarı yapılandırılmış görüşmelerdir. İlk olarak, ikincil verilere dayanan örtülü gözlem yöntemi, araştırma alanındaki temel ilişkileri, süreçleri ve deneyimleri keşfetme amacıyla araştırma ortamında herhangi değişikliğe yol açmayacak şekilde kullanılmıştır. Araştırmanın sonraki aşamalarında faydalanılacak çeşitli nitel ve nicel öngörülerin edinildiği bu gözlemler çeşitli robot süpürgelerin ürün özelliklerini, bu ürünlerin pazarlama argümanlarını, kullancıların deneyim paylaşımlarını ve ürünlerle ilgili yaşanan zorlukları içermiştir. Daha özel olarak, çevrimiçi satış kanallarında en çok satılan robot süpürge modelleri nicel olarak tespit edilerek bu ürünlere dair temel özellikler, hem sonraki aşamalarda karşılaşılan robot süpürge modelleri hakkında ön bilgi sahibi olmak hem de araştırmanın farklı safhalarının birbirine paralellik gösterip göstermediğini tespit edebilmek amacıyla incelenmiştir. Bu araştırmaların sonucunda robot süpürge kullanıcılarına erişim kanalları da tespit edilmiş ve sonraki adımlarda bu kanallardan faydalanılmıştır. İkinci olarak, anket yöntemi, robot süpürge kullanıcılarının demografik profillerini gözlemlemek ve deneyimledikleri robot süpürgeleri nasıl algıladıklarını anlamsal farklandırma ölçekleriyle ölçmek amacıyla uygulanmıştır. Bu ankette katılımcılara, yaş, cinsiyet, eğitim ve meslek gibi demografik soruların yanısıra deneyimledikleri robot süpürge modeli ve bu ürünü ne kadar süredir deneyimlediklerine yönelik sorular yöneltilmiştir. Anketin sonraki bölümlerinde, robot süpürgenin algılanışı ile ilgili olarak, "Antropomorfizm", "Canlılık", "Sevilebilirlik" ve "Algılanan zeka" kategorilerindeki anlamsal farklandırma ölçeklerine yanıt verilmesi beklenmiştir. Anketin sonunda ise araştırmanın sonraki aşamasına, gönüllü olarak katılmak istenirse iletişim bilgisi bırakılması istenmiştir. Geçerli olan 118 katılımcının (N=118) yanıtları değerlendirmeye alınmıştır. Anket sonuçlarına göre, belirtilen robot süpürge modellerinin, örtülü gözlem yönteminde karşılaşılan ürün modelleriyle büyük oranda eşleşmesi iki araştırmayı da doğrular nitelikte bulumuştur. Çoğunluğunu 0-12 ay aralığında deneyim süresine sahip katılımcılar oluştursa da, robot süpürgeyi 12, 24 veya 36 aydan daha uzun süredir deneyimleyen katılımcıların da araştırmaya katıldığı gözlemlenmiştir. Anlamsal farklandırma ölçeklerine verilen yanıtlara göre ise, robot süpürgenin "antropomorfik olmayan, cansız, eğlenceli ve zeki" olarak algılandığı tespit edilmiştir. Bu araştırma yöntemi, çalışmaın sonraki aşaması için doğrudan altlık hazırlamış olduğu gibi, aynı zamanda katılımcıların demografik profilini ve robot süpürgeyi nasıl algıladıklarını nicel olarak ortaya koymuştur. Üçüncü olarak, yarı yapılandırılmış görüşmeler ile gönüllü anket katılımcılarının (N=10) robot süpürge deneyimleri derinlemesine incelenmiştir. Bu görüşmelerde, katılımcıların ürünü ilk satın alma deneyimlerinden bakım veya gündelik rutin deneyimlerine, robot süpürge ile ilgili yaşadıkları zorluklardan, bunları çözme yöntemlerinden, bu konudaki hikayelerine ve ileriye dönük beklentilerine kadar robot süpürge deneyimlerini etraflıca irdeleyen açık uçlu soruların olduğu görüşme planı takip edilmiştir. Çevrimiçi konferans yöntemiyle gerçekleşen görüşmeler kaydedilerek daha sonra deşifre edilmiş ve toplanan verinin detaylıca incelenmesinde sıkça kullanılan İçerik Analizi (QCA) yöntemi uygulanmıştır. İçerik analizi yönteminde, deşifre edilen görüşmeler, literatürdeki çalışmalardan uyarlanan ve verinin kendisinden elde edilen kod listesindeki kodlarla eşleştirilmek üzere, bir anlam bütünlüğü barıdıran kodlama birimlerine ayrılmıştır. Anlamsal bütünlük içeren her bir kodlama birimi, bir veya daha fazla kod ile eşleştirilerek, tüm veri anlamsal olarak benzeşen birimlere ayrılmıştır. İçerik analizi yönteminin sonuçlarında, kullanıcı ifadelerinin büyük çoğunluğunun genel olarak robot süpürge deneyimiyle ilgili olduğu ve kodlama birimlerinin yarısının metaphor kullanımı içerdiği görülmüştür. Deneyim ve metafor kodlarının içerik birimlerinin çoğunda görülmesinin yanı sıra, bu iki kod en sık birbirleriyle birlikle gözlemlenmiştir. Bu durum, robot süpürge deneyiminin metaforlarla yakından ilgili olduğuna dair bir bulgu olarak yorumlanmıştır. Robot süpürge deneyimi ve metaforların bu sıkı bağlantısı, metaforların kaynaklarının belirlenmesi yönünden daha detaylı olarak çalışılmıştır. Bu çalışma sonucunda, katılımcıların robot süpürge deneyimlerini ifade ederken başvurdukları dört temel metaphor kaynağı grubu belirlenmiştir. Bu metaphor kaynağı grupları, sıklık sırasına göre, "kişi", "hayvan", "mekan" ve "taşıt" olmuştur. Tespit edilen metafor kaynağı gruplarının ve metaphor kaynaklarının, metaphor hedefi olan robot süpürgelerle nasıl ilişkilendiği, yapılan araştırmalar ve analizler ışığında yorumlanmıştır. Her ne kadar anketteki anlamsal farklandırma ölçekleriyle doğrudan sorulduğunda, robot süpürgelerin antropomorfik (şeklen insansı) olarak algılanmadığı görülse de, içerik analizi sonuçlarında en sık görülen "kişi" metaphor kaynağı grubundan en sık karşılaşılan "temizlikçi" metaphor kaynağının, "temizlik yapma" ve "otonom olma" yönleriyle ilişkilendirilerek "robot" "süpürge" metaphor hedefi için kullanılması, bu ürünün, kullanım amacı ile doğrudan bağlantılı ve ona paralel olarak kavramsallaştırıldığını göstermiştir. Bununla birlikte, "evcil hayvan" metaphor kaynağının "arkadaşlık" ve "oyunculuk" yönleriyle ya da "ev" metaforunun "temin noktası" yönüyle kullanılması da dolaylı olarak "kişi" metaforlarını destekleyen kullanımlar olarak yorumlanmıştır. Sonuç olarak, tespit edilen metafor kaynaklarını ve bunlarla beraber kullanılan metafor ilişkilerini gösteren bir matris sunulmuştur. Çalışmanın sonuçlarını özetleyen bu matriste gösterilen metafor kaynakları ve metafor ilişkisi yönleri, çalışmanın amacına ve araştırma sorularına doğrudan yanıtlar olarak değerlendirilmiştir. Kullanılan kavramsal metaforlarla beraber ev içi servis robotlarının, yerleştiridikleri evlere ve kullanıcılarının hayatlarına rahat bir şekilde entegre oldukları ve sürükleyici bir kullanım deneyimi sağladıkları yorumuyla çalışma sonlandırılmıştır.