1945-1960 Yılları Arasında Türkiye'de Sanat Ortamı Ve Yayın Hayatına Yansıması

Abstract

Türkiye'de, 1945-1960 yıllan arasını kapsayan bir dönem içinde sanat ortamının nasıl olduğu sorusunun kültürel değişim bağlanımda ele alındığı bu tez, Osmanlı Batılılaşmasından başlatılarak ve Cumhuriyetin kuruluşundan itibaren 1960 yılma kadar olan dönemi kapsayan bir süreci incelemektedir Tez üç ana başlık altında ele alınmıştır. Her başlık altında, dönemin siyasi hayatı ve kültürel değişimi belirleyen sanat ortamına değinilmiştir. Başlıklardan ilkini "Cumhuriyet Öncesinde Kültürel Değişim ve Sanata Yansıması" oluşturur. Batılılaşma kavramı Türkiye'de kültürel değişimin başlamasıyla doğrudan ilişkilidir. III. Ahmet döneminde ilk kez Avrupa'ya elçi gönderilmesiyle karşılıklı etkileşim süreci başlamıştır. Bu dönemden sonra Batı ile kurulan ilişkiler sayesinde askeri alanda gerçekleştirilen yenilikler sanatı da etkilemeye başlamıştır. Daha çok mimari ve dekorasyon alanında görülen Batı etkisi, II. Mahmut'tan itibaren resim alanına da kaymıştır. Kültürel değişim söz konusu olduğunda Osmanlı döneminde değinilmesi gereken önemli olaylardan birisi Tanzimat'ın ilan edilmesidir. Tanzimat fikri, Batının sadece biliminden değil aynı zamanda bilimin temellendiği Batı kültürünün de öğrenilmesinden yanadır. Tanzimat'la başlayan süreci Meşrutiyet dönemi devam ettirmiştir. Meşrutiyetle birlikte Batı tarzında sanat anlayışı da Osmanlı saray ve çevresine yayılmaya başlamıştır. Osmanlı döneminde Batı ile kurulan ilişkilerin kaçınılmaz sonucu olarak kültürel bir değişimin başladığım görmek mümkündür. Batıda toplumsal etkinin büyük payı olan aydınlanma, Osmanlıda sadece bir üst sınıf hareketi olarak gerçekleşmiş, toplumun yararına kullamlmamıştir. Tezin diğer başlığı, "Oımhuriyetin İlanından 1945 Yılma Kadar Kültürel Değişim ve Sanata Yansıması" incelenmiştir. Cumhuriyetin ilk yıllarındaki çağdaş milletler seviyesine ulaşma düşüncesi, bilim ve teknik alanda ilerlemeyi amaçlayan bütünsel bir kültür projesidir. Cumhuriyetin kültür hamlesinin temel taşlarından biri de vu sanattır. Sanata ve sanatçıya verilen devlet desteği, halkı sanatla eğitmek gibi ileri bir görüşün parçasıdır. Osmanlı modernleşmesinden en belirgin farkı bu çağdaşlaşmanın merkezine halkın konulmasıdır. Ancak geleneksel değerlere sıkı sıkıya bağlı olan toplumun büyük bir kesimi için bu kültürel değişim benimsenmemiş ve tepki ile karşılanmıştır. Bu nedenle Cumhuriyetin ilk döneminde "halka rağmen halk" için söylemi ön plana çıkmıştır. Son başlığı, "1945-1960 Yıllan Arasında Kültürel Değişim ve Sanata Yansıması" konusu oluşturur. 1945 yılı Türk siyasi tarihinde çoğulcu parlamenter sisteme geçildiği yıl olması açısından önem taşır. 1950 yılında iktidara gelen Demokrat Parti ile dışa açılma, liberal ekonomi gibi kavramlar ön plana çımış. Ekonomik kalkınmaya yönelen hükümet kültür alanlarındaki desteğini azaltmıştır. 1945-1960 yılları arasındaki dönemde ise iktidarın doğrudan kültüre yönelik olmasa da dolaylı yoldan bir değişimi tetiklediğini söylemek mümkündür. Osmanlı döneminde saray çevresinde gelişen sanat, Cumhuriyetin ilk yirmi yılında bir kültür politikası olarak ele alınmış ve devletçe desteklenmiş, 1945-1960 yıllan arasında ise devlet desteğinin azalmasıyla bireysel çabalar başlamıştır.

This dissertation, explores the affect of cultural modification to artistic environment between 1945-1960 in Turkey. The research consists of three main parts; The westernization in Ottoman Empire, Turkish Republic The research consists of three main parts. Each section includes political and artistic environment which was inspired by cultural modification. The first part is called "The Cultural Modification and its reflection on Arts before the foundation of Turkish Republic". The concept of Westernization is directly related to the begining of cultural modification in Turkey. The process of interaction between Ottoman and Europe starts with the first assignment of an ambassador in the era of Ahmet III. As a result of this correlation with West, the developments in the army also affects the arts. The outcome which was seen in architecture and decoration, moved to painting in the era of Mahmut II. The declaration of Tanzimat (Administrative Reforms) is one of the most important occurrence in terms of cultural modification. The idea of Tanzimat supports to acquire a knowledge of Western culture as well as science. The process which started with Tanzimat continued with Meşrutiyet (Constitutional Monarchy). Western style artistic approach began to be appreciated in royalty at the time of Meşrutiyet. It was possible to follow a clear cultural modification in Ottoman era as a result of the connections with West. The enlightenment which occures from public in West was limited with only upper classes in Ottoman, instead of arising from public. The second part is "The Cultural Modification and its reflection on Arts from the foundation of Turkish Republic to 1945". The idea of reaching the level of developed countries, is a complete cultural project which consists of developing in both science and technology. The arts was one of the key aspects of this cultural project. Goverment's support for art and artists appears as a cultural policy which aims to educate public with art. The most significant difference of this policy from Ottoman Modernization was to state public in the center of it However this cultural modification wasn't appreciated enough and responded in a positive way by some IX conservative groups of public. Therefore the expression of "for public in spite of public" was valid until 1950's. The last part is named "The Cultural Modification and its reflection on Arts from 1945 to 1960". 1945 is an important year in Turkish political history as the democratic parliamentary system was put into practice in this year. The concepts such as liberal economy and joining to the foreign market was coming into view with 'Demokrat Parti' (Democratic Party) in 1950's. The government lessening its support on cultural achivements since it was dealing with economic development in 1945-1960 caused individualisation in art.