Muğla Merkezinde Kadın Zeybek Havaları

Abstract

Bu araştırma, Türk Halk Müziği ve Türk Halk Oyunlarını bir arada düşünerek hazırlanmış bir çalışmadır. Türk Halk Oyunları, Türk Halk Müziği’nin ayrılmaz bir parçasıdır. Müzik ve oyundaki ortak unsur “ritim” dir. Birbirlerini tamamlayan müzik ve oyun toplumumuzda en çok ilgi duyulan konulardır. Türk Halk Oyunları , milletimizin yaşama neşesinin ve ruh coşkunluğunun, hareketlerle ifadesidir. Araştırmamızda, Muğla merkezindeki Zeybek oyunlarından, sadece sözlü ve sözsüz Kadın Zeybek havalan yer almaktadır. Muğla, Türkiye’nin Ege Bölgesinde bir merkezdir. Burada Zeybek tabir edilen Oyunlar ve bunlan oynayan “Efe”ler vardır. Zeybek oyunlan hem erkekler, hem de kadınlar tarafından oynanmıştır. İkinci bölümde Zeybek ve tarihçesinden, zeybeklerin kökeninden ve Zeybek kıyafetlerinden söz edilmiştir. Üçüncü bölümde, zeybek kelimesinin anlamı, Efe törenleri ve Zeybek Oyunlanmn doğuş nedenleri anlatılmıştır. Dördüncü bölümde, Muğla’da bulunan zeybek oyunlan ve zeybek havalan hakknda isimler belirtilerek örnekler verilmiş ve açıklamalar yapılmıştır. Beşinci bölümde Muğla’dakii kadın zeybek havalarının adlan ve özellikleri anlatdmış, Kadm Zeybek havalanyla, Erkek Zeybek havalarının karşılaştırılması yapılmıştır. Esas inceleme bölümü olan altıncı bölümde, dokuz kadm zeybek oyunu ayn ayn başlıklar halinde incelenmiştir. İnceleme esaslan, kadm zeybek oyun müziklerinde basılı nota yayınlan üzerinden yapılarak, şu başlıklara yer verilmiştir.Makam incelemesi Usul incelemesi Tezene tavır incelemesi Müzik cümleleri incelemesi Motif incelemesi Edebi inceleme Bu incelemeler sırasında önem verilen ezgilerin hangi makamda oldukları ayn bir iç sonuçla belirlenmiştir. Makam incelemesi sırasında ezginin; Durağı Güçlüsü Donanımı Seyri Dizisi esas alınarak makam teşhisine varılmıştır. Usul incelemelerinde, usullerin dokuz zamanlı oldukları ve bu zamanların 3+2+2+2 ve 2+2+2+3 düzümlerinden oluştukları belirlenmiştir. Tezene tavırlarının meydana çıkışlarındaki nedenin kadm zeybek havalarının, oyun denge ve müzik ortaklıkları ile orantılı olması düşüncesinden çıktığından sözedilmiştir. Tezene tavırlarını yukardan-aşağı ve aşağıdan yukarı tarzında ok işaretiyle belirledik. Bu işaretler yardımıyla, kadın zeybek havalarında, bağlama çalgısında çok önemli bir unsur olan “Tezene Tavri’nı ortaya koyduk. Böylece her bağlama çalan kişiye rehber olacak, çeşitli mızrap (tezene) tavırları yazılmıştır. Tezene tavırları oklarla gösterilmiş ve her oka isabet eden nota değerleri de birlikte yazılmıştır.Bazı motiflerde, nota sayısından daha çok tezene sayısının oluşu, bazılarında ise nota sayısından daha az, hatta bir notaya tam bir tezene tavn uygulanışı sergilenmiştir. Müzik cümlelerinin soru ve cevap biçimleri ortaya koyulmuştur. Ezgilerin her birinde mevcut bulunan motifler teker teker gösterilmiştir. Motifler arasında ve kendi iç yapısında ortak olanlarda ayrıca gösterilmiştir. Sonuç bölümünde dokuz ayn kadm zeybeğinin, tüm motifleri arasında bağıntı kurulmuş onlann ortak özellikleri yazılarak gösterilmiştir. Ortak özellikler Melodik ve Ritmik olarak tablo şeklinde verilmiştir. Edebi incelemede; Ezginin sözleri a. Ezginin sözleri b. Ezginin şiir türü c. Ezginin kafiye örgüsü başlıklan altında incelenmiştir. Ezgideki şiir, Türk Halk Edebiyatı ve Divan Edebiyatı verilerini dikkate alarak incelenmiş ve eksiklikleriyle fazlalıklanyla ortaya konulmuştur. Bozulmuş bir şiirle karşılaşıldığında, bu şiiri, normal kalıplan ve özellikleri dikkate alınarak düzenli hale getirilmiştir. Sonuç bölümünde, incelenip ortaya konulan motifler, kalıplar, tezene tavırlan, makamlar, usuller hakkında hüküm yürütülmüştür.

This research is work which was prepared by considering Turkish Folk Music and Turkish Folk Dances are the unseperable part of Turkish Folks Music. The common point in them is the ryhtm. The music and dance that complete reach other are the subjects in which our society interested too much.Turkish Folk Dances are replections of our proples joj and ecstacy in their soul. Dances reflect their ecstarcry and enthustoms vvith actions.This research contains verbal and urverbal woman Zeybek tunes from Zeybek Dances in the çenter of Muğla, Muğla is a çenter of Agean region in Turkey. In Muğla there is folk donce vvhich is called “Zeybek”. Zeybek dancers are called “Efe”. Zeybek dances are played bay both men and women.The second part of the research contains the history of Zeybeks. The originand the garments of Zeybeks were told in detaills. In the third part the meaning of the word “zeybek” Efe ceremonies and the origin of Zeybek Dances were explained definitely.The fourth part of the research contains the explonations of Zeybek dances and Zeybek tunes vvhich are found in Muğla. Examples of Zeybek dances and tunes were given in order to explain clecarly. In fifth part the names and features of women. Zeybek tunes which are found in Muğla were given. Then there is the comparison of women and man Zeybek tunes.In sixth part which is the base of this research. 9 different women Zeybek dancers were searched one by one under many titles. The bases of research in music of woman Zeybek dances were given on printed Music note publication and they were searched under these titles: Makam (mode)research Rhytmic pattem research Music sentence research Motif research Uterary research During this research the makams of the tunes which were shown as examples are given in interior conclusion. In the process of identifying of makams (modes) these items of the tune are taken as base: The tonic note The hold Omament Charaeteristics Scale