Coğrafi bilgi sistemlerinde ağ analizi

Abstract

Coğrafi Bilgi Sistemleri, karmaşık planlama ve yönetim problemlerinin çözümü için gerekli bilgilerin konumlan ile birlikte toplandığı, yönetildiği, işlendiği, analiz edildiği ve farklı amaçlı sunumlarının yapıldığı yazılım ve donanımlardan oluşan sistemlerdir. Bir coğrafi bilgi sisteminin temel fonksiyonları; veri toplama, veri depolama, veri işleme, veri analizi ve veri sunuşudur. Veri analizi fonksiyonu, coğrafi sorgulama, coğrafi analiz, ağ analizi, sayısal arazi analizi, ölçme ve geometrik hesaplar, istatistik analiz ve grid analizini içerir. İnsanların bir yerden başka bir yere ulaşımı, seviş hizmetleri ve malzemenin taşınması ve dağıtılması, kaynak ve enerjinin ulaştırılması ve bilgi iletişimi gibi faaliyetlerin hepsi tanımlanabilen ağ sistemleri içinde gerçekleşir. Ağlar modern dünyanın gözle görülemeyen alt yapısını modeller. Bu ağların şekli, kapasitesi ve yeterliliği yaşam standardımızı önemli ölçüde etkiler ve çevremizi saran dünyayı algılama biçimimizi değiştirir. Genel olarak ağ, kaynakların transfer edilmesi veya iletişimin sağlanmasına yarayan birbirine bağlanmış çizgisel detaylardan oluşmuş bir sistemdir. Bir CBS yazılımının Ağ modülü, konumsal ağ modelleme işlevini yapar ve bize güzergah seçimi için araçlar sağlar. Bu araçlardan biri en kısa veya en kolay ulaşımın sağlanabileceği güzergah seçimi olabilir. Dağram fonksiyonları ile ağın belli bölümlerine kaynaklar yerleştirilerek kaynak tahsisi yapılır. İzleme araçları ile ağ içindeki yerleşimlerin birbirine olan bağlantısı tanımlanır. Mekansal etkileşim komutları nüfus ve nüfusun yöneldiği bölgelerin tahmin edilmesinde kullanılır. Bu tez çalışmasında karmaşık ve yoğun detay içeren ağlarda güzergah belirlenmesi konusunda uygulama yapılmıştir. Bir güzergah boyunca en kısa ve en uygun yolun belirlenmesi bugün birçok işletmenin temel görevleri arasındadır. Dağıtım veya ulaşım şirketleri araçlarının tüm müşterilerine uğrayarak dolaşabileceği en uygun güzergahları belirlemelidir. İtfaiye, polis, ambulans gibi acil durum araçları en kısa zamanda olay yerine ulaşmak isterler. Boru hatları, enerji nakil hatları, haberleşme hatlarının planlanmasında en uygun güzergahların belirlenmesine ihtiyaç vardır. Güzergah bulunmasında çeşitli senaryolarla karşılaşmak olasıdır. Bu çalışmada, iki nokta arasındaki en kısa yolun belirlenmesine, iki nokta arasındaki en kısa yolun istenen duraklara sırasıyla uğranarak belirlenmesine ve iki nokta arasındaki en kısa yolun istenen duraklara en uygun sırada uğranarak belirlenmesine ilişkin uygulamalar yapılmıştır. Uygulama 1:1000000 ölçekli sayısal Türkiye Haritası üzerinde gerçekleştirilmiştir.

Geographical Information System (GIS) is a system which consists of software and hardware in which necessary information is collected together with their positions, monitored, processed, analyzed and presented for various purposes in order to solve complex planning and management problems. Basic functions of a GIS are data collection, data storage, data processing, data analysis and data presentation. Data analysis includes, spatial query, spatial analysis, network analysis, digital terrain analysis, surveying and geometrical calculations, statistical analysis and grid analysis. The movement of people, the transportation and distribution of goods and services, the delievery of resources and energy and the communication of information all occur through definable network systems. The form, capacity and efficiency of these networks have a substantial impact on our standart of living and affect our perception of world around us. In general, a network is a system of interconnected linear features through which resources are transported or communication is achieved. The network module of a GIS software facilitates the modelling of spatial networks and provides tools to find optimum path through a network. One of these tools may be determining the shortest and minimum impedance path. With allocation functions resources are assigned to portions of the network. Tracing tools provide a means to determine whether one location in a network is connected to another. Spatial interaction commands are used to estimate the potential for interactions between populations and centers of attraction. In this thesis applications are performed for deterrnining the optimum path in the networks which has complex and intensive data. Determining the shortest or least cost route is one of the essential tasks that most organizations must perform. The distribution and transportation companies must determine the optimum paths which navigate all the customers. Emergency vehicles need to reach the scene of an accident as quickly as possible. The planning phase of constructing pipelines, energy and communication networks, needs determining the optimum path. It is possible to meet the various scenarios when detennining an optimum path. In this study, applications are perform concerning with determining the shortest path between two locations, deterrnining the optimum path between two locations by visiting the definite stops in predetermined order, determining the optimum path XI between two locations by visiting the definite stops in optimum order. The digital Turkey Map in 1 : 1000000 scale is used to be project data.