Kalkınma ajanslarının performans ölçümünün dengelenmiş skor kart yöntemi ile ölçümlenmesi Fırat Kalkınma Ajansı örneği

Abstract

Kalkınma, bir toplumun ekonomik, sosyal ve kültürel açıdan ilerlemesini ifade eder. Bu kapsamlı süreç, genellikle gelir artışı, yaşam standartlarının yükselmesi, altyapı hizmetlerinin kalitesinin artırılması, eğitim seviyesinin artması, sağlık hizmetlerinin iyileştirilmesi ve sosyal güvenliğin sağlanması gibi çeşitli faktörlerle ölçülür. Kalkınma, sadece ekonomik büyüme ile sınırlı değildir; aynı zamanda toplumun refahını artırmayı, insanların yaşamlarını daha iyi bir hale getirmeyi ve gelecek nesiller için daha iyi bir dünya bırakmayı amaçlar. Bu nedenle, kalkınma süreci sürdürülebilirlik, adil bir gelir dağılımı, çevresel koruma ve sosyal adalet gibi kavramlarla birlikte ele alınmalıdır. Her toplumun kalkınma süreci kendine özgüdür ve ekonomik, sosyal ve kültürel dinamiklerine bağlı olarak farklılık gösterebilir. Bu nedenle, kalkınma politikaları ve stratejileri, her toplumun ihtiyaçlarına ve koşullarına uygun olarak özelleştirilmelidir. Kalkınmanın bölgesel boyuttaki bir yansıması olan bölgesel kalkınma, belirli bir coğrafi alanın ekonomik, sosyal ve kültürel açıdan gelişmesini sağlamayı hedefler. Bölgesel kalkınma politikaları, bir ülkenin veya bölgenin içinde bulunduğu ekonomik ve sosyal yapıya uygun olarak tasarlanır ve uygulanır. Bu politikalar genellikle yerel kaynakların etkin bir şekilde kullanılması, altyapı yatırımları, endüstriyel dönüşüm, iş gücü eğitimi, teknolojik yeniliklerin teşviki ve bölgesel dengesizliklerin giderilmesi gibi alanlarda odaklanır. Bölgesel kalkınma, bir bölgenin potansiyelini en üst düzeye çıkararak yerel ekonomik büyümeyi teşvik etmeyi, yaşam standartlarını yükseltmeyi ve sosyal kapsayıcılığı artırmayı amaçlar. Bu süreç, farklı bölgelerin ihtiyaçlarına ve önceliklerine uygun stratejilerin belirlenmesini gerektirir ve çok paydaşlı bir yaklaşımı içerir. Bölgesel kalkınma politikaları, sürdürülebilir ve dengeli bir kalkınmanın sağlanmasında önemli bir rol oynar ve ülkelerin genel kalkınma hedeflerine ulaşmasına katkıda bulunur. Bölgesel kalkınmayı teşvik etmek amacıyla kurulan kalkınma ajansları, bir ülkenin veya bölgenin ekonomik ve sosyal gelişimine odaklanır ve yerel kalkınma stratejilerinin geliştirilmesine öncülük eder. Bu ajanslar genellikle devlet destekli veya özel sektör temsilcileriyle işbirliği içinde faaliyet gösterirler. Bölgesel kalkınma ajansları, yerel kaynakların etkin bir şekilde kullanılmasını teşvik eder, altyapı yatırımlarını destekler, iş gücü eğitimi sağlar, girişimciliği teşvik eder ve bölgesel işbirliği ve koordinasyonu artırır. Ayrıca, bölgesel kalkınma ajansları, bölgenin rekabet gücünü artırmak, gelir eşitsizliğini azaltmak, istihdamı artırmak ve yerel ekonomik faaliyetleri çeşitlendirmek için çeşitli programlar ve projeler yürütürler. Bu ajanslar, yerel toplulukların ihtiyaçlarına duyarlı politika ve stratejiler geliştirerek bölgesel kalkınmanın sürdürülebilirliğini sağlamaya çalışırlar. Plan performansının ölçülmesi, kalkınma ajansları tarafından geliştirilen planların etkinliğini değerlendirmek ve başarılarını belirlemek için kritik bir araçtır. Bu ölçüm, belirlenen hedeflere ulaşılmasını izlemek, stratejik planların uygulanmasının ne kadar etkin olduğunu anlamak ve gerektiğinde ayarlamalar yapmak için gereklidir. Performans ölçümü ayrıca kaynakların etkin bir şekilde kullanılmasını sağlar, bütçe tahsisatlarının etkinliğini değerlendirir ve gelecekteki planlama süreçlerine rehberlik eder. Özellikle, kalkınma ajansları gibi kuruluşlar için, plan performansının düzenli olarak ölçülmesi ve değerlendirilmesi, toplumsal refahı artırmak ve kalkınma politikalarının etkinliğini artırmak için kritik bir öneme sahiptir. Bu süreç, karar alıcıların bilgi temelli kararlar almasını sağlar, politika ve stratejilerin etkisini değerlendirir ve kaynakların en verimli şekilde kullanılmasını sağlar. Sonuç olarak, plan performansının ölçülmesi, kalkınma ajanslarının ve diğer ilgili kurumların kalkınma hedeflerine ulaşmalarına yardımcı olmak için temel bir araçtır. Dengelenmiş Skor Kartı (DSK), kurumsal performansın ölçülmesi ve yönetilmesi için geliştirilmiş bir stratejik yönetim aracıdır. Robert S. Kaplan ve David P. Norton tarafından 1990'lı yıllarda tanıtılan bu metod, finansal ve finansal olmayan göstergeleri dengeli bir şekilde kullanarak bir organizasyonun stratejik hedeflerine ulaşma sürecini izlemeyi sağlar. DSK, genellikle dört perspektiften oluşur: finansal, müşteri, iç iş süreçleri ve öğrenme ve büyüme. Bu perspektifler, organizasyonun stratejik hedeflerini tamamlayıcı bir şekilde yansıtır ve her biri belirli bir bakış açısından performansı değerlendirir. Bu tez kapsamında, DSK 'nın kullanımıyla plan performansının ölçülmesi ve değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. DSK sağladığı bütünsel yaklaşım, kalkınma ajanslarının stratejik hedeflerine daha etkin bir şekilde ulaşmalarına ve performanslarını sürekli olarak izlemelerine olanak tanır. Bu sayede, kalkınma ajansları stratejik planlarını daha etkili bir şekilde uygulayabilir, performanslarını daha objektif bir şekilde değerlendirebilir ve kalkınma çabalarını daha verimli bir şekilde yönlendirebilirler.Formun Üstü Fırat Kalkınma Ajansı (FKA), Türkiye'de bölgesel kalkınmayı desteklemek amacıyla kurulan bir kalkınma ajansıdır. 2009 yılında kurulan FKA, Malatya, Elazığ, Bingöl ve Tunceli illerini kapsayan TRB1 Bölgesi'nde faaliyet göstermektedir. Bu tez kapsamında 2014 – 2023 Yıllarını kapsayan "Eğitimli ve girişimci insan gücüyle üreten, yaşam kalitesi yüksek TRB1" vizyonuyla Plan Performansını değerlendirilecektir. Bölge Planın vizyonu ile belirlenen performans göstergelerinin nicelik olarak uyumlu olduğu görülmektedir. Bu çalışma kapsamında 2014 – 2023 yılları arasındaki Fırat Kalkınma Ajansı Performans göstergeleri DSK 'nın plan performansını ölçmek için uyarlanmış haliyle değerlendirilmiştir. Belirlenen Plan performansları için yapılmış olan fizibilite çalışmaları ve öngörüler, geliştirilen proje ve faaliyetler ve bu performans göstergesinin başarıya ulaşıp ulaşmama durumuyla alakalı yorumlar yapılmıştır. Çalışma kapsamında Plan Performanslarının değerlendirilmesi için dengeli skor kartın seçilmesi DSK modelinin döngüsel olarak ilerleyen kapsayıcı bir performans yöntemi olmasından kaynaklanmaktadır. Bu sayede planın gerçekleştirmeyi amaçladığı hedeflerin başarılı olması veya olmaması durumunda geri besleme yöntemi ile sonraki süreçlerde başarılı olmasına katkıda bulunacaktır. Plan Performanslarının ölçümlenmesi, izleme ve değerlendirmesi için kurumsal performans yönteminin Kalkınma Ajansı Performansına uyarlanması açısından ilk olma özelliği taşımaktadır.