Kentsel Dayanıklılığın Artırılmasında Sosyo-ekolojik İlişki Ağları Ve Yapılaşmanın Rolü

Abstract

Son yıllarda önem kazanan sürdürülebilir gelişme planlamasına yeni yöntem ve araçlar tanımlayan kentsel dayanıklılık konusu bu çalışmanın temel konusu olmakla birlikte tez çalışması ile kentsel dayanıklılığın sağlanmasında geliştirilebilecek planlama ve tasarım stratejileri araştırılmıştır. Çalışma kapsamında ilk aşamada dayanıklılık kuramı açıklanarak dayanıklılık konusunda yapılan araştırmaların farklılaşan tanım ve yöntemleri ele alınmıştır. İkinci aşamada ise, kentsel dayanıklılık kavramının tanımı yapılmış ve kapsamı belirlenmiştir. Kentsel dayanıklılık kapsamı çerçevesinde sosyal dayanıklılık, ekolojik dayanıklılık ve afetlere karşı dayanıklılık konuları ile kentsel dayanıklılık kavramı bütüncül bir yaklaşım ile ele alınmıştır. Çalışmanın üçüncü bölümde, kentsel dayanıklılığın gerçekleştirilebilmesi için sosyo-ekolojik ilişki ağlarının canlandırılması ve yapılaşmanın ekolojik olarak etkinleştirilmesi hedefleri belirlenerek, bu hedeflerin gerçekleştirilebilmesi için sosyal, ekonomik, ekolojik politikalar geliştirilmiştir. Ardından bu politikaları gerçekleştirebilecek planlama yöntem ve araçları tespit edilmiştir. Bu aşamada kentsel dayanıklılığın tanımlanması ve stratejilerinin geliştirilmesi için konunun nasıl bir yöntem ile ele alınabileceğine ilişkin yöntem geliştirilmiştir. Kentsel sistemlerin içinde bulunduğu sorunlar ve değişim dinamikleri araştırılarak, sistemlerin kırılganlıkları ve içinde bulundukları risk ve belirsizlikler tanımlanması yöntemi kullanılmış olup, kuramsal çerçevede belirlenen hedefler ışığında örnek alan çalışması yapılmıştır. Örnek alan olarak İstanbul İli, Ömerli Havzası içerisinde yer alan Sultanbeyli İlçesi seçilmiştir. Örnek alan çalışmasında öncelikle kentsel sistemin özelliklerinin tespit edilmesine, sorun ve potansiyellerinin belirlenmesine ve kendi sistemine özgü stratejilerin geliştirilmesine önem verilmiştir. Örnek alan çalışmasında kuramsal çerçevenin ışığında sosyo-ekolojik ilişki ağları ve mekânsal analizler yapılarak kuramsal çerçevede elde edilen bulgular sınanmıştır. Sonuç olarak Sultanbeyli İlçesi kentsel dayanıklılığı planlama karaları ve planlama sürecinin organizasyonu modelinin tanımlanması için bulgular elde edilmiş olup, kentsel dayanıklılık planlamasının, kent planlama disiplini ile benzeştiği konular ve katkı sağladığı konular tespit edilmiştir.

Urban resilience theory is the main topic of this study, puts together new methods and applications for sustainable development planning. The study aimed to improve planning and design strategies for urban resilience these focused on irregular settlement areas especially important ecosystems patches for urban areas. Therefore, case study is in Omerli Water basin, Sultanbeyli district. Sultanbeyli district is an irregular settlement area that is both having socioeconomic, ecological vulnerabilities and area has caused stress on its surrounding ecosystem. The first part of study explains resilience theory with different researches, meanings and methods about theory. In the second part, urban resilience issue was defined and extend of urban resilience issue was specified with social resilience, urban ecosystem resilience and resilience against to natural and technological threats. Two targets defined in this extend, these are activating socio-ecological networks and land uses with structuring ecologically. Under these targets, social, economic, ecological politics were improved for planning and designing of resilient urban areas against to vulnerabilities of irregular settlements in the fourth part. Findings of theorical context tested with making social-ecological networks and spatial analysis in case study, in addition producing planning and design politics. As a consequence planning and design politics and methods obtained for resilient Sultanbeyli district, moreover, contributions and similarities between planning of urban resilience and urban planning were defined.