Bilgisayar Destekli Entegre Açık İşletme Tasarımı Ve Planlaması

Abstract

Bu çalışmada; madenciliğe yönelik yazılımların açık işletme tasarımı ve planlamasındaki çalışma prensipleri ve takip ettiği aşamalar anlatılmıştır. Bu aşamalar; veri tabanı oluşturma, modelleme, üretim planlaması gibi ana başlıklar altında toplanabilir. Üretim planlaması içerisinde, optimum ekonomik açık işletme sınırının tespitinde kullanılan algoritmalar tanıtılmıştır. Madencilik sektöründe kullanılan bu tür yazılımlardan Vulcan, Surpac, Datamine, Microlynx, Minesight paket programları kısaca özellikleriyle tanıtılmıştır. Vulcan 4.5 programı ile Eti-Bor A.Ş. Kestelek Açık İşletmesi Sahası’nın tasarımı ve planlaması yapılmıştır. Eti-Bor Kestelek Açık İşletmesi Müdürlüğünden alınan topoğrafya verileri (koordinatlar ve dere gibi yüzey topoğrafyası bilgileri) ve sondaj verileri (koordinatlar, formasyonlar ve % B2O3 tenör değerleri) ile bir veri tabanı dosyası oluşturulmuştur. Modellenen arazi ve cevher yatağı ile rezerv ve dekapaj hesapları yapılmıştır. Kestelek Açık İşletmesinin blok modellemesi yapılmıştır. Bloklara ayrılan sahada bloklara atanan değer sayesinde her bloğun rezervi, formasyonu ve tenör kalitesi hesaplanabilmiştir. Daha sonra planlama bölümünde sahaya uygun bir açık işletme projesi yapılmıştır. Vulcan programı içinde Lerchs-Grossman algoritması çalıştırılarak alternatif optimum açık işletme projesi geliştirilmiştir. Sonuçta, madencilik paket programlarında işletmenin tasarımının ve planlamasının birbirine bağımlı olarak çalıştığı görülmüştür. Ayrıca bu tür madencilik paket programlarının kullanımı sayesinde maden tasarımı ve planlaması işlemlerinin çok daha kolaylaştığı, pratikleştiği ve yapılan işlerin hassasiyetinin arttığı görülmüştür.

In this study, the princibles and stages of mine design and planning of mining operations with the help of softwares are mentioned. These stages can be gathered under the creating database, modelling and production scheduling titles. Under the production scheduling part, the algorithms of defining optimum economic open pit limits are mentioned. Briefly, Vulcan, Surpac, Datamine, Microlynx, Minesight package programs are explained with their properties. Eti-Bor A.Ş. Kestelek Open Pit Mine designed and planned by using Vulcan software program. Topographic data (coordinates and surface topographic informations) and drilling data (coordinates, formations and % B2O3 grade) are obtained from Eti-Bor A.Ş. Kestelek Bor Mines. By using ore body model and topography model, waste amount and orebody deposit rezerves are calculated. Blok modelling applied to Kestelek open pit mine and by this way from each blok; deposits, formations and ore grade values are obtained. In mine planning part, an open pit mine projected and also by using Lerchs-Grossman algorithm in Vulcan software program, an optimum open pit mine is determined. In conclusion, how mining software programs are integrated with design and planning is seen. Also, by using this kind of softwares how design and planning are done effectively and easily is demonstrated.