İnşaat projelerinde akıllı mobil cihazlarla desteklenen verimlilik kontrol sistemi önerisi ve kullanım deneyimleri hakkında inceleme

Abstract

İnşaat sektörü doğası gereği her zaman bulundurduğu siyasi, coğrafi vb. risklerle beraber son zamanlarda farklı sorunlarla da baş etmeye çalışmaktadır. Rekabetin ve maliyetlerin artması kârlılığın düşmesine sebep olmaktadır. Aynı zamanda dijitalleşme konusunda diğer sektörlerle karşılaştırıldığında yavaş kaldığı ancak son yıllarda bir atılım içinde olduğu görülmektedir. Başta yapı bilgi modelleme ve yenilikçi diğer teknolojilerle hem inşaat öncesi hem de inşaat sırasında daha az kaynak ile daha kaliteli işlerin kısaltılmış sürelerde tamamlanması amaçlanmaktadır. Endüstri 4.0 uygulamaları farklı sektörlerde de benzer pozitif etkilere sahip olmuştur. Bu tez çalışmasında inşaat aşamasında dijital çözümlerden faydalanan firmaların nasıl sonuçlar elde edebileceği incelenmiştir. Çalışmanın amacı inşaat sektörünün kârlılığını artırırken karbon ayak izini de düşürmesi gerektiği göz önüne alınarak kaynak kullanımında verimi etkileyen faktörlerin izlenmesi için bir sistem tasarlanmasıdır. Çalışma kapsamında bu amaca yönelik bir yazılım sistemi önerisinde bulunulmuş ve önerilen sistem gerçek inşaat projelerinde test edilmiştir. Önerilen sistemde inşaat projelerinin yönetiminde önemli rol oynayan 'kapsam, iş planlama ve kaynak yönetimi operasyonlarını desteklemek' geliştirilecek ürünün sınırlarını belirlemiştir. İnşaat projelerinin karmaşık oluşu sebebiyle verimsizliğe neden olan etkenlerin tespiti de zordur. Zamanında ve eksiksiz olarak bu sorunların karar vericilere raporlanması halinde önlemlerin zamanında alınması ve gelecek zararların engellenmesinde daha başarılı olunabileceği ön görülmüştür. Bu sebeple önerilen sistemin anahtar özellikleri şu şekilde belirlenmiştir: (1) sahada yapılan işlerin ve iş programının takibi, (2) insan ve makine kaynaklarının hangi aktivitelerde ne kadar kullanıldığının tespiti ve (3) üretimsiz geçen kayıp sürelerin proje ilerlemesi ve kaynak maliyetleri üzerine etkisinin irdelenebilmesi. Önerilen sistemin başlıca özelliklerin en önemli faydalarından ilki şüphesiz ihale hazırlık departmanlarına sunduğu bilgi kaynağı olmaktadır. Gerçekleşen işlere ait sistematik üretim ve harcama bilgisi, isabetli maliyet tahminleri yapılması için önem arz etmektedir. Verimsizlik sebeplerinin kayıt altına alınıyor olması bir başka önemli faydanın önünü açmaktadır. Literatürde İngilizce terimiyle 'disruption claim' olarak geçmekte olan verimlilik kaybı konulu hak talebi davalarında bu kayıp süre kayıtları hazırlanan raporlarda veri ve/veya delil olarak değerlendirilebilmektedir. Proje kapsamındaki imalatların aktivitelere ayrılıp ilerleme oranlarının takip edilmesi ise önerilen sistemin sektörde sıklıkla kullanılan P6, Microsoft Project ve Tilos programlarıyla ortak yönüdür. Ancak bu bilgisayar programlarına sahada gerçekleşen işe dair detayların girilmesi ile uygulanan ve uygulanacak işler beraber işlenebilmektedir. Bu yüzden iş programında gerekli güncellemelerin sık ve düzenli yapılması önerilen sistemin yapısal veri tabanı ile daha zahmetsiz ve başarılı olabilmektedir. Doğrulamanın yapıldığı pilot projede kullanılan Tilos yazılımında bu durum gözlenebilmiştir. Bu bağlamda önerilen sistem gecikme durumlarında yapılması gereken gecikme analizleri için de detaylı veri sağlayacak ve bu süreci kolaylaştırabilecektir .