Varolan Tasarım Dilleri Ve Yeni Tasarım Dilleri Bağlamında Biçim Gramerleri Analizi

Abstract

Form ve kompozisyon çalışmalarında kabul görmüş bir paradigma olan biçim-gramerleri mimarlıkta, sanatın çeşitli dallarında ve bilgisayar destekli tasarımda geçmiş ve çağdaş çeşitli tasarım dillerini temsil etmek ve anlamak üzere geliştirilmiş bir formalizmdir. Tezin birinci bölümünde bu formalizmin kısa bir tanıtımı yapılmaktadır. İkinci bölümde tezin konusunu oluşturan biçim-gramerlerinin çıkış noktası olan üretim-sistemi -ormalizmleri ve bunların temelinde varolan genel strüktür gözden geçirilmektedir. Üçüncü bölümde, biçim-gramerlerinin temel elemanı olan şekil ve şeklin temsili ve şekil üzerinde tanımlanabilen olasılı işlemler gözden geçirilmekte, formalizmin bileşenleri sıralanmakta ve standart biçim-grameri formalizminin işleyişi tanıtılmaktadır. Tezin dördüncü bölümünde formalizmin tasarımın yapısına daha yakınlaştırılması amacıyla gerçekleştirilen çabalar gözden geçirilmekte, formalizmi gerçek tasarım sürecine ve yaratıcılığa yakınlaştırmak bağlamında formalizme yapılan katkılar tartışılmaktadır. Beşinci bölümde, biçim-grameri sınıflandırmaları gözden geçirilmektedir. Biçim-grameri örneklerinin büyük bir çoğunluğunu elle gerçekleştirilen örnekler oluşturmakla birlikte formalizmin daha efektif kullanılmasını sağlayacağı savunulan biçim-grameri-yorumlayıcıları altıncı bölümün konusunu oluşturmaktadır. Yedinci bölümde biçim-gramerlerinin temelinde varolan üretici mekanizmalar kavramı mimarideki stil ve tip kavramları ile ilişkilendirilmektedir. Sekizinci bölümde formalizmin yeterli ve yetersiz olduğu noktalar sıralanmakta, konu yaratıcılık bağlamında ele alınarak bugünkü kullanımına ve yaratıcı tasarım pratiğinde potansiyel kullanımına yönelik kısa bir değerlendirme yapılmaktadır. Tezin son bölümünü oluşturan dokuzuncu bölümünde tez içeriğinde geniş bir spekturum içinde analiz edilen biçim-grameri-formalizmi bugün geldiği noktada tespit edilen problem noktaları bağlamında değerlendirilmekte, gerçek tasarımla biçim-grameri-formalizminin ürettiği sonuçlar arasındaki boşluğu dolduracak gelişmelerin çerçevesi çizilmekte, ve formalizmin yaratıcı tasarım sürecine yardımcı bir araç olarak kullanılması amacıyla gelecekteki çalışmalara yön verecek yapısal öneriler ortaya konulmaktadır.

In contemporary and historical design studies, shape grammars have been widely adopted as paradigms while searching for means to represent and understand the inner structures of design languages. First chapter of the thesis comprises the definition of this formalism. In the second chapter, shape grammars are discussed in relation to their adopted production systems and inner structures. In order to attain a more relevant paradigm to design, recent studies deal with the parameterization of the shape grammars, or the addition of other determinant attributes. Fourth chapter of the thesis presents a thorough discussion on the recent approaches. Fifth chapter comprises a classification of the existing shape grammars. Shape grammar interpreters are discussed in the sixth chapter. The relationship of productive mechanism concept as the basis of shape grammars with architectural style and type concepts are illustrated in the seventh chapter. In the eighth chapter areas of strengths and weaknesses of the formalism are listed and a short summary about the use of formalism today and their relation to creative design practice is given. In the final chapter, the concept of creativity is discussed in relation to shape grammars. Whether a shape grammar approach could be “creative” or not is discussed. Today, the main issue is to search for original shape grammars with the potentials of producing creative products. The final chapter of the thesis mainly deals with the question of whether and how such shape grammars will be generated in the near future.