İnşaat projesi yöneticileri için gerekli bilgi ve becerilerin belirlenmesine ilişkin alan araştırması

Abstract

İnşaat sektörü de, diğer sektörler gibi, dünyadaki teknolojik ve bilimsel alanlardaki gelişmeler, globalleşme, ulusal sınırların kaldırılması çabalan, ulusal firmaların ülke sınırları dışmda yoğun faaliyet göstermeye başlamaları gibi değişimlerin etkisinden payını alan önemli bir sektör konumundadır. Bu durum, profesyonel inşaat projesi yöneticilerinin, çağın gerektirdiği koşullar altında, başarılı bir proje gerçekleştirebilmeleri için yeterli bilgi ve beceri donanımına sahip olmalarım gerektirmektedir. Bu çalışma, inşaat projesi yöneticileri için gerekli bilgi ve becerilerin neler olduğunun; üstlenilen sorumluluk alanları, bilfiil yapılan işler ve gereksinilen bilgi ve becerilere yönelik, bir alan araştırması ile belirlenmesini amaçlamaktadır. Bu temel amaçtan hareketle, tezin birinci adımında; genel olarak inşaat projesi organizasyonları incelenmiş ve bir inşaat projesinin işlevsel olarak farklı bir parçasının sorumluluğunu taşıyan dört farklı yönetimsel düzey (firma yöneticisi, proje koordinatörü, proje yöneticisi, şantiye yöneticisi) belirlenmiştir. Tezin birinci adımının ikinci bölümünde, inşaat projesi yöneticileri için gerekli bilgi ve becerilere ilişkin daha önce yapılan çalışmalar ve araştırmalar incelenerek, bilgi ve becerilerin belirlenmesi için hangi yöntemlerin kullanıldığı ve bu çalışmalarda hangi tür bilgi ve becerilerin gerekli olduğu belirlenmeye çalışılmış ve genelde alan araştırmasının tercih edildiği görülmüştür. Çalışmanın (tezin) ikinci adımında^ bu çalışmada yöntem olarak seçilen Alan Araştırması öncesinde bir pilot alan araştırması yapılmış ve ana alan araştırmasının soru dizaynı pilot araştırmadan yapılan çıkarımlarla yeniden biçimlendirilmiştir. Tezin üçüncü adımında; ortaya konan hedefe yönelik olarak birinci adımdan ve pilot araştırmadan elde edilen bulgular (ikinci adım) doğrultusunda ana alan araştırması yapılmıştır. XI Benzer araştırmalardan farklı bir yaklaşımla ele alman ana alan araştırmasında, inşaat projesi yöneticilerinin gereksindiği bilgi ve beceri konu alanlarının, firma türlerine (Müteahhit ve Müşavir Firmalar), yönetim düzeylerine (firma yöneticisi, proje koordinatörü, proje yöneticisi ve şantiye yöneticisi) ve proje büyüklüklerine (büyük - orta - küçük ölçekli projeler) göre farklılıklar göstereceği varsayımından yola çıkılmış ve bu varsayım, araştırmanın belirlenen hedefleri doğrultusunda formüle edilen sorular çerçevesinde irdelenmeye çalışılmıştır. Tezin, ilgili bölümlerinde de açıklandığı gibi, hem üstlenilen sorumluluk alanlarında hem de bilfiil yapılan işlerde, temelde, firma türleri ve yönetimsel düzeyler arasında inşaat projesi yöneticilerinin gereksindiği bilgi ve becerilerde belirgin ve önemli farklılıkların olduğu görülmektedir. Sorumluluğu üstlenilen ve bilfiil yapılan işlerin karşılaştırmalı analizleri, belirlenen yönetim düzeylerinde müteahhit firmalarda; firma yöneticilerinin diğer yönetim düzeylerine göre daha çok sayıda sorumluluk üstlendiklerini; buna karşın yönetim kademesinde daha düşük seviyede olan şantiye yöneticilerinin ise diğer yönetim düzeylerine göre daha çok sayıda işi bilfiil yaptığım; müşavir firmalarda çalışan inşaat projesi yöneticilerinin ise genellikle üstlendikleri sorumluluk alanlarım aynı zamanda bilfiil yaptıklarını da ortaya çıkarmaktadır. Gerekli bilgi ve beceri alanlarının bilinme düzeylerine ilişkin olarak, müteahhit firmalarda; firma yöneticilerinin, proje koordinatörlerinin, proje yöneticilerinin ve müşavir firmalarda çalışan inşaat projesi yöneticilerinin, kendi görevleri kapsamında, gerekli bilgi alanlarının ağırlıklı olarak, yapabilme ve anlama düzeyinde bilinmesi gerektiğini ifade ettikleri; şantiye yöneticilerinin ise biraz daha net bir yaklaşımla, listelenen bilgi alanlarından kendileriyle ilişkili gördüklerinin sadece yapabilme düzeyinde bilinmesinin gerekli olduğunu düşündükleri görülmektedir. İnşaat projesi yöneticilerinin sorumluluğunu üstlendikleri ve/veya bilfiil yaptıkları işlerin bilinme düzeylerine ilişkin görüşleri kapsamında ise, farklı firma türleri ve yönetim düzeylerinde genellikle, sorumluluğu üstlenilen / bilfiil yapılan işlerde yapabilme ve/veya anlama düzeylerinin ağırlıklı olarak tercih edildiği gözlenmektedir. İnşaat projesi yöneticilerinin sahip olması gereken yönetimsel ve kişisel beceriler konusu incelendiğinde, müteahhit firmalarda, dört yönetimsel düzeyin ilk beş sıralamasına dahil ettiği "sorumluluk" ve "karar verme yeteneği" konularında ortak bir grup görüşüne sahip oldukları, bununla birlikte, proje koordinatörleri, proje yöneticileri ve şantiye yöneticilerinin "iş sonuçlandırabilme yeteneği" alanının önemi konusunda da hemfikir oldukları gözlenmektedir. XII Firma türleri açısından (müteahhit ve müşavir firmalar) kişisel ve yönetimsel becerilerin önem derecelerinin sorgulanmasında ise, her iki firma türünde de "sorumluluk" ve "iş sonuçlandırabilme yeteneği"nin önem dereceleri açısından aynı sıraya yerleştirildiği, ayrıca, "karar verme yeteneği"nin de yine her iki firma türünde ilk beş içinde yer aldığı görülmektedir. Kişisel görüşlere dayalı ilk beş tercihleri açısından yapılan değerlendirme, müteahhit ve müşavirlerin ilk beş tercih sıralaması listesi içinden dördünde, sıralamaları haricinde uzlaştıklarını ve müteahhit firmalarda çalışan inşaat projesi yöneticilerinin, "karar verme yeteneği"ni ilk sıraya yerleştirirken, müşavir firmalarda çalışan inşaat projesi yöneticilerinin tercihlerini, "değişime ve yeniliklere açık olma - esneklik" yönünde kullandıklarını göstermektedir. Ayrıca, ilk beş sıralamalarında, grup görüşleriyle kişisel görüşler arası belirgin farklılıklar olduğu görülmektedir, bir başka deyişle, grup görüşü kapsamında ilk beş içinde değerlendirilen bazı bilgi ve beceri alanlarının, kişisel görüşler kapsamında değerlendirildiğinde, katılımcılarca ilk beş içine dahil edilmediği ilgili tablolarda gözlenmektedir. İnşaat projesi yöneticilerinin üstlendikleri sorumluluk alanlarının ve bilfiil yaptıkları işlerin çeşitlilik sayısının firma, proje ve katılımcı nitelikleriyle ilişkisi korelasyon analizleriyle incelenmiş ve müteahhit firmalara ilişkin korelasyon matrisi, %99 (0.01) anlamlılık düzeyinde üstlenilen sorumluluk alanlarmm sayısı - bilfiil yapılan işlerin sayısı arasında, %95 (0.05) anlamlılık düzeyinde ise, üstlenilen sorumluluk alanlarının sayısı - inşaat projesi bedeli, üstlenilen sorumluluk alanlarmm sayısı - idari personel sayısı ve üstlenilen sorumluluk alanlarmm sayısı - deneyim arasında anlamlı ve doğru orantılı bir ilişki olduğu görülmüştür. Benzer şekilde, müşavir firmalara ilişkin bulgular %99 (0.01) anlamlılık düzeyinde; üstlenilen sorumluluk alanlarının sayısı - bilfiil yapılan işlerin sayısı ve üstlenilen sorumluluk alanlarının sayısı - görev unvanı arasında, %95 (0.05) anlamlılık düzeyinde ise; üstlenilen sorumluluk alanlarının sayısı - inşaat projesinin bedeli arasında anlamlı bir korelasyon olduğu görülmektedir. Tezin dördüncü ve son adımında ise; yapılan alan araştırması bulguları özetlenerek, genel olarak değerlendirilmiş ve bu bulguların, çalışmanın nihai amacı olan yeni bir yüksek lisans programının geliştirilmesinde kullanılabilmesi için gerekli olduğu düşünülen bazı öneriler, ayrıca vurgulanmışlar.

Construction industry, just like other sectors, is an important sector that is affected from changes like technological and scientific developments throughout the world, globalization, efforts on putting away the national borders and being active on international projects. This situation necessitates professional construction project managers to have the adequate level of skill and knowledge, under the century required circumstances, for carrying out successful projects. In this study, skill and knowledge requirements for construction project managers are tried to be determined by a questionnaire, due to the responsibility areas undertaken, duties actually done and skill & knowledge areas that are required. Through this basic objective, on the first step of this thesis, construction project organizations were observed generally and four different managerial levels (firm manager, project coordinator, project manager and site manager), that possess the responsibility of different parts of a construction project, were determined. In the second part of the first step, previous studies and research done on the required skill and knowledge areas for construction project managers were examined and besides the research methodologies used in these studies, required skill and knowledge areas are tried to be clarified. As a result, gathering information through surveys seemed to be the most preferred research methodology. In the second step of the study (thesis), a pilot survey was prepared before the main survey and the questionnaire design of the main survey was reconsidered through out the findings of the pilot survey. In the third step of the thesis, main survey, based on the results of both first and second step, was prepared. The questionnaire, in which an approach different from the similar researchs was used, hypothesis that accepts a variation in the required skill and knowledge areas of the construction project managers according to the firm types (contractor and consulting firms), managerial levels (firm manager, project coordinator, project manager and site manager) and project size (large - medium - small sized projects) was considered and tried to be investigated by the main research objectives. XV As it is described in the related parts of the thesis, it was seen that, required skill and knowledge areas of the responsibility areas undertaken and duties actually done have significant and important differences due to the firm types and managerial levels. Compared analysis of responsibility areas undertaken and duties actually done shows that; through out the determined managerial levels in the contractor firms, firm managers undertake more responsibilities than the other managerial levels, while site managers, having a lower managerial level, actually do more duties than the others and construction project managers working for consulting firms, actually do the duties which they undertake the responsibility of. Due to the known level of the required skill and knowledge areas, the results show that, firm managers, project coordinators and project managers working in the contractor firms and construction project managers working in the consulting firms, want to know the required knowledge areas in the capability and / or understanding level, while site managers, with a more significant approach, want to know only the related knowledge areas in capability level. Also it is observed that, construction project managers working in different firm types and managerial levels generally prefer capability and / or understanding level of knowledge, based on the responsibility areas undertaken and / or duties actually done. When required managerial and personal skills for construction project managers are investigated, four managerial levels in contractor firms, were seemed to rank "responsibility" and "ability to give decisions" in the first five and besides this, project coordinators, project managers and site managers were seemed to be in agreement on the importance of the "ability to produce results" item. It is observed from the determination of the importance level of personal and managerial skills related with the firm types (contractor and consulting firms) that, in both of the firm types "responsibility" and "ability to produce results" were ranked in the same place and also, "ability to give decisions" was ranked in the top five. First five rankings of the personal opinion data shows that contractor and consulting firms considered the four items out of top five same. While construction project managers working in contractor firms ranked "ability to give decisions" the first, construction project managers working in consulting firms preferred "openness to change and flexibility" item. Significant differences between group and individual considerations were also observed, based on the top five choices. In other words, some of the items which were ranked in the top five, with regard to the group consideration, were not ranked in the first five, based on the individual opinions. The relation between the number of responsibility areas undertaken and duties actually done by construction project managers and firm, project and respondent profile was investigated and in contractor firms, with %99 (0.01) significance level, a relation between number of responsibility areas undertaken - number of duties actually done was found. XV Also, in % 95 (0.05) significance level, a relation between number of responsibility areas undertaken - construction project value, number of responsibility areas undertaken - number of managers and number of responsibility areas undertaken - experience, was found. Similarly, from the consulting firms perspective, results showed a relation between number of responsibility areas undertaken - number of duties actually done, number of responsibility areas undertaken - job description in %99 (0.01) significance level and number of responsibility areas undertaken - construction project value, in % 95 (0.05) significance level. In the fourth and last step of the thesis, by summarizing, the survey results were determined generally and some suggestions were made on using these survey results as a guide for developing a new graduate program, which was also the basic goal of this research.