Tersine Lojistik Ve Sağlık Kuruluşlarından Kaynaklanan Atıkların İmhası İçin Ağ Tasarımı

Abstract

Bu çalışmada, tersine lojistik araştırma alanları içinde büyük önem kazanan tersine lojistik ağ tasarımı, sağlık kuruluşlarından kaynaklanan atıklar için incelenmiş, Türkiye kapsamında atıkların imhası için ağ tasarımı örneği uygulanmıştır. Türkiye’de sağlık kuruluşlarından kaynaklanan atıklar 4 tiptir. Bunlar tıbbi, evsel, radyoaktif ve tehlikeli atık gruplarıdır. Ancak radyoaktif atıklar ve toplam atık miktarının yaklaşık %1’ni oluşturan tehlikeli atıklar farklı mevzuata göre işlem gördüğünden çalışma kapsamına alınmamıştır. Yeni yürürlüğe giren yönetmeliğe göre, tıbbi atık yönetiminin planlanmasında evsel atığın bir bileşen olarak ele alınması gerekmektedir. Bu çalışma kapsamında tersine lojistik ağ tasarımı için temel bir model olan karma tamsayılı doğrusal programlama modeli oluşturulmuştur. Model FICO™ Xpress Optimization Suite programı ile çözülmüştür. Modelde senaryolar oluşturulurken ileriki yıllarda atık miktarındaki artış oranlarındaki belirsizlik için, risk analizi uygulanmış ve ileriki yıllarda beklenen tahmini atık miktarını belirlemek için kullanılmıştır. Bunun sonucu olarak 5 yıl sonra atık miktarındaki artış oranı %51 oranında olacağı tahmin edilmiştir. %51’lik artış oranı yıl bazında yaklaşık %10 luk bir değere denk geldiğinden, duyarlılık analizi bu atık artış miktarına göre oluşturulmıştır. Modelin amacı, oluşturulan senaryolara göre, depo ve tesislerin konumlarını ve toplama noktalarından nihai bertaraf alanına olan akış miktarlarını belirlemek, buna bağlı olarak oluşacak tüm mâliyetlerin (taşıma, işleme, tesis) enküçüklenmesi şeklindedir.

The aim of this study is to conduct a risk analysis for waste collection and disposal in health institutions of Turkey. In this context, for the next five years, the expected waste quantities, the required number and location of facilities are determined .For the analysis,reverse logistics network is illustrated and a mixed integer linear programming model is developed to optimize the collection and disposal system for wastes generated from health institutions in Turkey. As the binary variables are used for storage sites selection and processing centers in the model, the objective function include cost factors including fixed, transportation and operations. Additionally, a sensitivity analysis is conducted to evaluate the several scenarios for different waste quantities generated from health institiutions.