Kırklareli Rum Okulu Restorasyon Projesi

Abstract

Bu çalışmada, Kırklareli Merkez İlçesi’ne bağlı, Yayla Mahallesi’nde yer alan Rum okulu binası konu alınmıştır. Çalışmanın temel hedefleri, yapının mevcut durumunun belgelenmesi ve yapıdaki bozulmaların saptanması, tarihsel gelişim sürecinin araştırılması ile özgün halinin tespiti ve yapının korunması için gerekli müdahalelerin belirlenmesidir. 1905 yılında inşa edilmiş olan yapı, Osmanlı’nın 19. yy’daki, azınlıklar açısından göreceli özgürlük ortamında, başkent İstanbul’a oldukça yakın bir eyalet olan o günkü adıyla Kırkkilise, bugün bilinen adıyla Kırklareli’de yer almaktadır. Kentin o dönemde de bugünkü gibi en önemli toplanma alanlarından biri olan Yayla Meydanı’nda inşa edilmiş olan yapı, bugün de bulunduğu çevrenin siluetindeki en belirgin mimari unsurdur. Yapı, 14 Aralık 2005 tarihinde geçirdiği, kalorifer dairesinden başlayıp diğer katlara yayılan yangınla çatı ve döşeme gibi ahşap elemanlarını kaybetmiş, kullanılamaz hale gelmiştir. 1923 tarihli nüfus mübadelesi sonrası, Rumların bölgeyi terk etmelerinin ardından 1933 yılına dek Ziya Gökalp İlkokulu adıyla hizmet vermiş olan yapı, sonraki tarihlerde farklı adlarla anılsa da hep eğitim yapısı olarak değerlendirilmiştir. Günümüzde harabe karakterinde olan yapı, özgün işlevini sürdüregeldiği için, yapısal özelliklerini özellikle anıtsal giriş cephesinde büyük oranda koruyabilmiştir. İnşa edildiği dönemdeki diğer Rum okullarıyla benzer bir tasarım anlayışıyla inşa edilmiş yapı, anıtsal giriş cephesindeki antik öğeleriyle, Neo-Klasik üslubun izlerini taşımaktadır. Tezin ilk bölümünde, çalışmanın amacı ve kullanılan yöntemler açıklanmıştır. İkinci bölümde yapının bulunduğu Kırklareli ile Yayla Meydanı’nın coğrafi konumu ve tarihi, sosyal gelişimi ele alınmıştır. Üçüncü bölümde Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinde Rum okulları incelenmiştir. Bu bölümde, Rum okullarının yasal durumları, işleyişleri ve genel mimari karakterleri irdelenmiş ve yapının inşa edildiği zaman diliminde nasıl bir yasal-sosyal altyapı üzerinde, nasıl bir mimari dille inşa edildiği araştırılmıştır. Çalışmanın dördüncü bölümünde yapının tarihçesi ele alınmış, yapının genel bir tanımı yapıldıktan sonra tüm mekanları, cepheleri, yapı elemanları, mimari öğeleri ve yapıdaki bozulmalar ele alınmıştır. Beşinci bölümde restitüsyon süreci anlatılmıştır. Bu aşamada, yapının, ilk tasarımına ait veriler yorumlanmış, eski fotoğrafları ve çağdaşı benzer yapılarla karşılaştırılarak, restitüsyon için gerekli veriler elde edilmeye çalışılmıştır. Son bölümde ise restorasyon önerisi ele alınmıştır. Yapının özgün işlevini sürdürmesi öngörülmüş, bu karara uygun yeni kurgunun gerçekleşebilmesi için uygun müdahale yöntemleri saptanmıştır.

In this thesis, Greek school located at Yayla neighborhood of Kırklareli is studied. The current situation of the building is documented and the most suitable interventions and methods for the conservation of the building are proposed. After the ex-change of Greek and Turkish population in 1923, the building was used as Ziya Gökalp primary school. And subsequently it has always kept its original function with different names until 14.12.2005, when the building suffered from a fire and lost its roof, wooden floors and nearly all architectural elements like wooden doors and windows and got unusable. Although it is almost ruined and has been over-intervented, since it has always been used as a school building, its plan scheme is preserved. With the same design principals of other Greek schools of the 19th and early 20th centuries, it is a neo-classical building displaying antique architectural fragments on its main façade. In the first chapter of the thesis, the aim and the methods of the study have been described. In the second chapter, geographical location and also historical, social development of Kırklareli and Yayla district and Yayla square has been exposed. In the third chapter, Greek schools in the Ottoman Empire have been investigated in the terms of legal, administrative and general architectural features. In the fourth chapter, history of the building is examined and all the spaces, elevations, architectural and structural elements, deteriorations of the building are described. The study on the resconstitution of the building is discussed at the fifth section. At this point of the study, all the data presented by the building has been interpreted, compared with contemporary Greek school buildings and old pictures. The data provided by old pictures of the building were used for the preparation of the reconstitution project. And finally the restoration process is studied at the sixth chapter. Since no functional change is considered for the building, proper methods for the intervention are proposed. As a result of all the research process, measurements and architectural surveys, reconstitution and restoration projects were prepared. In the final part of the study all the results are evaluated.