Yıkım Projesi Yönetimi Kapsamında Metot Seçimi

Abstract

Ülkemizin acı bir tecrübe ile yaşamış olduğu 17 Ağustos 1999 depremi, özellikle inşaat sektöründe birçok gelişmelerin ve yeniliklerin tetikçisi olmuştur. Bu anlamda hazırlanan, deprem bölgelerinde yapılacak binalar hakkındaki yönetmelik ile beraber yeni yapılan birçok inşaat, yapım anlamında belirli bir kalite ve standarda ulaşmıştır. Bu gelişmeler ile beraber 2000’li yıllar ülkemiz adına düşey yapılaşmanın hızla yayıldığı yıllar olmuştur. Yeni yapılaşmanın inşaatında yakalanan standart ile beraber, eski yapıların kazanımı 2012 senesinde ülkemiz gündemindeki yerini almıştır. Bu amaçla Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından çıkartılan Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkındaki 6306 sayılı kanun, afet riski altında olsun veya olmasın riskli olan her yapının bulunduğu alanlarda fen ve sanat normlarına uygun, sağlıklı ve güvenli yaşama çevrelerini teşkil etmeyi amaçlamıştır. İlk olarak, 17 Ağustos depreminde hasar gören yapıların yıkılması ile gündeme gelen yapı yıkımı, 2012 yılında çıkartılan kanun ile beraber kentsel dönüşüm kapsamında tekrar gündemdeki yerini almıştır. Çok katlı binaların, yıkım sektöründe profesyonelleşmeye ihtiyaç doğuracağı bir gerçektir. İlerleyen yıllarda ülkemizde de ihtiyaç duyulacak olan profesyonel yıkım firmalarının oluşması ve patlayıcı ile yıkımın bu süreçte alternatif metot olarak değerlendirilmesi açısından kentsel dönüşüm süreci hiçbir ülkenin elde edemeyeceği nitelikte bir fırsattır. Çünkü ülkemizde 20 yıl gibi bir sürede yaklaşık 7 milyon yapının yıkılması planlanmaktadır. Ülkemizin yaşayacağı bu tecrübenin iyi yönetilmesi halinde, ilerleyen yıllarda oluşacak yeni sektörlerin sağlıklı temelleri atılmış olacaktır. Bu süreç belki de dünya çapında yıkım firmalarının oluşmasına sebep olacaktır. Hiç kuşkusuz ki ortada bir proje varsa bunun bir de süreci, yönetimi ve yönetim stratejisi olacaktır. Bu kavramları, son yıllarda inşaat projelerimizde görmeye ve başarısını test etmeye başladık. Bu tez çalışması ile beraber amacımız, çok yeni olan bir sektörün proje yönetim mantığını ortaya koyarak daha sağlıklı temeller üzerine yükselmesi ve gelişmesidir. Bu amaç doğrultusunda hazırlanan tez çalışması, altı ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde konuya giriş yapılmış olup patlayıcı ile yıkımın gelişim süreci ele alınmış ve tezin amacı ortaya konulmuştur. İkinci bölümde Dünya’dan ve Türkiye’den yıkım uygulamaları ve tipleri detayları ile anlatılmıştır. Ayrıca yıkım projelerinde iş sağlığı ve güvenliği uygulamaları ile risk analizi bu bölümde ele alınmıştır. Yıkım projesinin akış diyagramı ve sürecin her bir aşamasının açıklaması bölüm içerisinde değerlendirilen son konudur. Üçüncü bölümde patlayıcı tanıtılarak, patlayıcı ile yıkımın avantaj ve dezavantajları ortaya konulmuştur. Ne zaman patlayıcı ile yıkımı düşünmeliyiz konu başlığı da bu bölümde yer alan bir diğer konudur. Dördüncü bölümde proje yönetiminin amaç ve kapsamı ortaya konularak proje yönetiminin ana başlıkları olan süre, maliyet, sözleşme ve kalite açısında yıkım projesi ele alınmıştır. Beşinci bölümde en uygun yıkım metodunu tespit etmek amacıyla yapılan anket çalışmasının sonuçları AHP ile değerlendirilmiştir. Otuz sekiz kişi ile yapılan yüz yüze anketin katılımcılarının çoğu sektör ile alakalı inşaat mühendislerinden oluşmaktadır. Diğer detayları ilgili bölümde belirtilmiş olan anket çalışmasının en ilgi çekici yanı katılımcıların %53’ü yıkım sektörünü ülkemiz adına ihtiyaç olan ve geleceği olan bir sektör olarak değerlendirmişlerdir. %32‘lik diğer bir kısım katılımcı ise uluslararası yıkım müteahhitlerinin ortaya çıkması ve pazarın oluşması için kentsel dönüşüm sürecinin iyi bir fırsat olacağını değerlendirmişlerdir. En uygun metot seçimi analizi sonucuna göre ise %24‘lük bir oran ile yüksek erişimli makine ile yıkım metodu, en yüksek orana sahip metottur. Nitekim bu sonuç, şu an piyasada kullanılan en yaygın metot olan yüksek erişimli makine ile yıkım metodunu destekler ve doğrular niteliktedir. Altıncı ve son bölümde ise yapılan tespitler ve bulgular tavsiye niteliğinde ele alınarak konu ile alakalı oluşturulacak olan yasal düzenlemelere kaynak teşkil edilmiştir.

Our country has lived with a bitter experience of 17 August 1999 earthquake which conclude many developments and innovations in the construction industry. In this sense, many new buildings has certain quality, standarts and quidelines with the prepared regulations on buildings to be constructed in earthquake zones. Due to these developments and regulations, Turkey has been spread quickly high-rise structuring in 2000’s years. After the standarts achieved in the construction of new buildings, recycling of old buldings issue has taken its place on the political agenda in 2012. For this purpose, recycling in risky areas regulation which law no is 6306 by the Minstry of Environment and Urban Development, aimed to healthy and safe living environment. Scope of this requlation is old structure in all areas where is risky area whether or not the risky area. In the first time demolition of structure became issue in buildings which damaged by 17 August 1999 earthquake. With the urban renewal policy, demolition of structure has again taken its place on agenda.It is the fact that high-rise construction industry lead to more professionalism in the demolition industry. Urban transformation policy is the golden opportunity that any country can not be obtained, to form proffesional demolition company which will be needed in the following years, and to utilize explosives as an alternative method in the demolition process. Because, no country has demolished 7 million structure in a period of 20 years. This experince will occur lots of companies and new sectors in the following years if this process well managed in Turkey. It is possible that, this process will occur world wide demolition companies in Turkey. No doubt, it can be accounted proceses management and management strategies in all projects like construction projects. These consepts and their success have could been seen in our construction projects in recent years. The aim of this thesis is development of demolition sector with the project management logic. The thesis consists of six main chapters. The first chapter mention about the development process of demolition sector especially with explosives and introduction of thesis. In the second part of the thesis is about demolition techniques and demolition applications which described in details. Legislations about demolition is another subject of this section. Employment and the necessary staff required in the demolition companies is mentioned. In addition, occupational health and safety implementations and risk analysis in demolition projects are discussed in this section. Hazardous materials especially asbestos usage in Turkey construction industry and negative effects of this materials to demolition industry is another remarkable part of this chapter. The last issue in this chapter is demolition project’s flowchart which described in all steps of the process. The third chapter includes description of explosive and advantage or disadvantage of demolition with explosives. Another topic in this chapter is that explosives can be used or not in which conditions. In the fourth part of the thesis, aim and scope of the project management, time management, cost management, quality management, contract management and safety management issues in demolition projects are discussed. All these approaches depend on CMAA ( Construction Management Association of America ) standarts. In the fifth chapter, some of the methods discussed in chapter two are specified to compute in Analytic Hierarchy Process. Specified methods are demolition with high reach method, demolition with mini machines, demolition with explosives, demolition with cutting by drilling and sawing, demolition with fall down floor. In order to choose the most appropriate method mentioned above, fourteen criteria determined. These criteria are occupational health and safety, structural form of the building, location of building, presence of hazardous materials, environmental considerations, shape and size of the structure, client specification, structural engineer approval, time constraints, financial constraints, recycling consideration, transportation consideration, procurement equipments and scope of demolition. A questionnaire which containing these criteria, methods and general informations about participants, is prepared to get pairwise comparison matrix. Results of the survey are evaluated with AHP (Analytic Hierarchy Process), in order to determine the most appropriate method of demolition technique. Most of the participants of survey are civil engineers. Rest of the participants are architects and mining engineers. In total, there are thirty eight people face to face interviews to get more consistent and more realiable consequences. All participants of the survey have the minimum Bachelor degree. Percentage of seventy four people is employed in private sector. Percentage of forty people state that demolition in Turkey is developing industry. Percentage of fifty tree participants state that demolition sector is needed for Turkey and it will be the most important sector in Turkey. This result is the most exciting aspect of the survey. In the same question of the survey, rest of the percentage of thirty tree participants state that urban transformation is the good oppprtunity to construct the demolition contractors and demolition industry in Turkey. According to eigenvector which gives us the relative ranking of our criteria, Occupational Health and Safety criterion is the first ranked with the percentage of fifteen, out of fourteen criteria to determine the demolition technique. Another important criterion is presence of hazardous material like asbestos in the construction which is demolished. Another step to ascertain suitable method is the compute the eigenvector determines the relative ranking of alternative method under each criterion. Demolition with high reach machines is the first ranked out of five demolition techniques under that criteria; occupational health and safety, structural form of building, presence of hazardous substances, shape and size of the structure, client specification and structural engineer approval. Demolition with mini machines is the first ranked method under that criteria; location of building, environmental consideration, recycling consideration and procurement of equipments. Demolition with explosives is the first ranked method under that criteria; time constraints, financial constraints and transportation consideration. According to result of the most appropriate method of demolition in AHP, high reach demolition machine method is the highest rate method with a percentage of twenty four. Indeed, this method which is the most common method of demolition in Turkey are being used in the market currently. And this result of the survey confirms and supports demolition with high reach machines in Turkey. In the sixth and final section, findings and results are formed as an advisory source for the relevant legal regulations.