Kentsel Kültür Mirasına Yönelik Risk Azaltımı İçin Bir Yönetim Modeli Önerisi: İstanbul-büyükada Örneği

Abstract

Türkiye de kentsel kültür mirasının risk yönetiminde var olan sorunlar, koruma ve risk yönetimi alanlarında ortak bir işleyişin olmamasından kaynaklanmaktadır. Bu bağlamda tezin amacı, tarihi kentsel çevrelerde kentsel kültür mirasına yönelik risklerin analiz, değerlendirme ve azaltımında yol gösterici olabilecek bir risk yönetim modelinin ve uygulama sürecinin ve uygulama sürecini oluşturan, analiz, değerlendirme ve azaltım aşamalarının tanımlanması ve Adalar Merkezi olan Büyükada (İstanbul) örneğinde bu modelin denenmesidir. Tarihi kentsel çevreler için var olan sistemde koruma çalışmaları ve afet riski azaltımı birbirinden bağımsız işleyen iki süreçtir ve önerilen modelde bu sistemlerin bütünleştirilmesi hedeflenmiştir. Büyükada’da yapılan risk analiz ve değerlendirmeleri adadaki kentsel kültür mirası ögelerinin %40,2’sinin yüksek derecede fiziksel çevre kaynaklı risk altında olduğunu göstermektedir. Büyükada’daki yapılar ağırlıklı olarak deprem ve yangından etkilenmektedir. Çalışma sonuçları, yapılara yönelik bütüncül değerlendirme ile tarihi kentsel çevre içinde farklı risk faktörlerini ve dinamiklerini ortaya çıkarmaktadır. Önerilen yöntem CBS ile ortak bir veritabanını kullanarak, var olan ham verinin farklı biçimlerde sentezine olanak sağladığı için, yerel ve merkezi yönetimler tarafından ortak olarak kullanılabilir. Bu model halihazırda birbirinden bağımsız olarak işleyen risk yönetimi ve azaltımı ile koruma süreçlerinin, tarihi kentsel alanlarda koruma amaçlı imar planı ve alan yönetimi planları gibi araçlar ile bütünleştirilmelerinde de kullanılabilir.

In Turkey existing issues in the research area of risk mitigation for urban cultural heritage that is at risk, are mainly attributable to absence of a common and defined risk management system among the stake-holders that are responsible from risk mitigation at historical urban environments. Within this context this thesis aims, to define a risk management model that would guide at analysis, assessment and mitigation of risks that threaten urban cultural heritage and it also aims to use the suggested methodology for a case study of Büyükada (Center of Adalar town in Istanbul). Existing System for conservation and disaster risk mitigation are two independent processes and the suggested model also aims to combine these two systems. Risk analysis and evaluation for Büyükada indicated that %40,2 of urban cultural heritage in the island is under risk that is physically induced. Urban heritage structures at Büyükada are affected mainly from earthquake and fire. Results of this study reveal different risk factors and dynamics that are affecting historical urban environment. Suggested model enables a common database structure that can be used by local and central government for different forms of data analysis and synthesis. This model bridges two separate systems, risk mitigation and conservation and can be used within development plans and site management plans.