Kentsel Deneyime Paralaks Bakış

Abstract

Paralaks izleyicinin konumundaki değişikliğe bağlı olarak gerçekleşen, gözlemlenen nesnedeki yer değiştirmedir. Bireyin içinde yaşadığı, dönüştürdüğü ve dönüştüğü kent yaşantısına dair çoğulluğu ve çeşitliliği vurgulayan yeni bir anlayış önerme niyetinde olan çalışma, bu niyeti paralaks bakışın çoklu karakterinden esinlenerek çoklu deneyler aracılığıyla ortaya koymaya çalışır. Benzerliklerden ziyade farklıların altını çizmek amacıyla, bu çalışma, kent-birey ilişkisini çoklu deneyler aracılığıyla çoklu durumları ve çeşitliliği vurgulayarak açıklamaya çalışır. Bu deneylerlerin çokluluğu üç farklı aşamayla oluşturulmuştur: - Gerçek zamanlı deney belirlenmiş rotanın kentsel deneyim boyunca bir kamera aracılığıyla kaydedilmesi ve bu bilginin deşifre edilmesinden oluşur. - Katılımlı blog deneyi katmansız, tanımlı bir harita üzerine belirlenmiş rotaya dair deneyimlerin izlerinin işlenmesi talep edilerek sanal ve gerçek yaşam arasında bir etkileşim kurar. Farklı kullanıcıların deneyimleri birikir. - Anlatı deneyi Orhan Pamuk’un romanlarındaki hatıralarıyla farklı bir katman sağlar. Çoğalan deneyimle elde edilen çok katmanlı bilgi ile düzlemsel bakışla elde edilmiş indirgenmiş bilgi arasında paralaktik bir kayma yaşanır. Var olan temsiller ile indirgenmiş bilgi, mutlak ve eksiksiz bilgiye ulaşma amacıyla yola çıkılarak elde edilmiştir. Oysa paralaks bakışla çoğalan deneyim bunun aksini ortaya koyar. Böylelikle mutlak ve eksiksiz bilgiye sahip olma yanılsaması yerini gerçeklikle karşılaşmaya bırakır. Mutlak, eksiksiz, tek, doğru bilgiye ulaşma anlayışı günümüz düşünüşüne, günümüz gerçekliğine ve yaşantısına ters düşmektedir. Bu anlayış yerini, çoklu durumların karşılaşmalarına, farklı konumlardan izlenen farklı gerçekliklere, yanılsamalara ve göreceliklere bırakmıştır. Böyle bir dinamizme aynı noktadan bakmak imkânsız hale gelmiştir. Çoğalan durumlar gibi bakışı da çoğaltmak kaçınılmazdır. Bu bağlamda, bu çalışma çağdaş kenti kavrayışta ve varolan yaklaşım ve temsillerin yeniden ele alınışında kılavuz gibi davranmayı amaçlar. Bu bakış açısıyla, çalışma dört ana bölümden oluşur: Bunlar, giriş, kavramlar, deney ve sonuç bölümleridir. Çalışmanın birinci bölümünde, kavramsal çerçevesini oluşturacak temel kavramlardan ve bunları besleyen alt kavramlardan bahsedilmiş; çalışmanın amacı, kapsamı ve yöntemi ortaya konmuştur. İkinci bölümde, çalışmanın kavramsal çerçevesini oluşturan metropol, birey ve paralaks kavramları açıklanmış; buna ek olarak zaman faktöründen bahsedilmiştir. Her bir kavram öncelikle, başkalarınca ele alınmış ve yakın bulunan bakış açıları ortaya konarak incelenmiş; daha sonra diğer kavramlarla ilişkileri araştırılmıştır. Üçüncü bölümde, önceki bölümde ele alınan temel kavramlar doğrultusunda gerçekleşecek olan paralel deneyler ve çok katmanlı okumalar açıklanmış, bu deneyler süreçleri, verileri ve sonuçlarıyla değerlendirilmiştir. Son bölüm ise, tez kapsamında tartışılan konular ve tezin amaçlarının ortaya konmasına, sonuç ve değerlendirmeye ayrılmıştır.

Parallax is the apparent displacement of an observed object due to a change in the position of the observer. Discourse of this research has an intention to initiate a new understanding for the cities that we live in, transform and turn into through multi-layered character of the parallax view. In order to represent the differences rather than the similarities, the study approaches to the relation of the city and the individual, underlining multi-layered conditions and the diversity through multiple experiments. The multiplicity of the experiments consists of three phases: - Real-time experiment with a camera recording during the urban experience of a certain route. - Participatory blog experiment involving an interaction between virtual and real world, such as the traces of our experiences of a certain route that we are asked to share on a non-layered defined map. - Literary experiment through Orhan Pamuk’s memories on the same neighbourhood in his novels. There is a parallactic shift between a multi-layered data derived from multiplying experience and a reduced data gathered from a planar view. The data reduced through existing representations has an intention of achievement to an absolute. However, the urban experience multiplied by the parallax view manifests the opposite. In this way, the delusion of the absolute resigns for facing the reality. The urban reality involves several dimensions and layers. These layers may be considered as the movement of the individuals, variety of this movement, gathering, light, time, sound and social factors such as communication, interaction, sharing, preference, acquaintance, encounter, coincidence, routine, and also physical and topological relations. The understanding of achieving the absolute is opposed to contemporary thinking and living. The understanding turned into the encounters of multiple conditions, multiple realities observed from multiple points, relativity and awareness of the delusions. The view should also be multiplied inevitably. In this context, the study acts as a guiding principle by the means of comprehending the contemporary city and rethinking the established approaches and representations. From this point of view, the study is narrated in four main sections, which are, introduction, concepts, the experiment and the conclusion. In the first section, basic and secondary concepts, the aim, the scope and the model of the study are mentioned. The basic concepts of the study are parallax, the city and the individual. In the second section, the concepts of metropolis, individual and parallax are examined and the time factor also has taken into consideration. To create a baseline for the experiment and to understand their interrelations, these concepts are explained through rematches. In the third section, parallel experiments and multi-layered readings, which are going to be realised through basic concepts of the previous sections, are explained and these experiments are evaluated within their processes, datas and results. And in the final section, the aims and the outcomes of the thesis are discussed.