Türkiye’de Kentsel Dönüşüm:avrupa Örnekleri İle Kentsel Dönüşümün Gelişimi, Ayazma-tepeüstü Örneği

Abstract

Kentlerin gelişmesinde etken olan sanayileşme gibi iç dinamiklerin ve küreselleşme gibi dış dinamiklerin denge durumunda olmaması hali ile ortaya çıkan düzensizlik büyük şehirlerde farklı kimliklerin oluşmasına neden olmaktadır. Ekonomik, sosyal ve politik alanda yaşanan değişimler, kentlerdeki yaşamı sürekli olarak etkilemektedir. Değişen kent dinamikleri içinde planlamanın da yeniden değerlendirilmesi gerekmektedir. Çok yönlü ve boyutlu bir içeriğe sahip olan kentsel dönüşüm olgusunun uygulama sürecinde; insan, doğal yapı ve mekanın tarihsel gelişimi dikkate alınarak üretilecek olan projenin, kimlik, yenilikçi yaklaşım, ekonomik yapı, sosyal ve ekolojik bileşen boyutları dikkate alınarak değerlendirilmesi gerekmektedir. Hiçbir model, uygulamasını gerçeklestirecek taraflar olmadan hayata geçirilemez.Kentsel dönüsüm sürecinde karar verici ve uygulamacı statüdeki kamu kurulusları,özel kurum ve kuruluslar, profesyonellerin rol alması kadar bu süreçte kullanıcı katılımının da sağlanması, kentsel dönüsümlerin başarıyla sonuçlanmasının esaslarındandır. Gelişmiş ülkelerde bir çok deneyimin ardından kentsel yenilemenin nasıl olması gerektiğine yönelik kavramsal bir çerçeve oluşmuştur. Ülkemiz kentsel yenileme deneyimlerinin henüz başında olduğundan dolayı hem uygulamalar hem de kentsel yenilemenin yasal çerçevesi halen tartışılmaktadır. Yürürlükte olan yasalar başarılı kentsel yenileme stratejileri geliştirebilmek adına yetersizdir ve kentsel yenileme sadece fiziksel boyutu ile ele alınmaktadır. Bu noktada, kente kazandırılması amaçlanan alanların yenilenmesi bir sorun olarak ortaya çıkmakta ve bunun bir sonucu olarak da kentsel dönüşüm kavramı ve hazırlanan kentsel dönüşüm projeleri gündeme gelmektedir. Bu tez kapsamda ilk olarak temel kavramlar üzerinde durulmuş ve genel bilgilere yer verilmiştir. Öncelikle dönüşüm, değişim kavramının tanımları açıklanmış ve kentsel dönüşümün önemli etmenlerinden olan küreselleşme kavramları tanımlanmıştır. Temel kavramaların sonrasında kentsel dönüşümün amaçları, kentsel dönüşüm yöntemleri ve kentsel dönüşümün boyutları üzerinde durulmuştur. Dönüşümün sosyal, ekonomik, planlama-tasarım, özellikle yönetimsel ve yasal boyutlarının Türkiye’de nasıl ele alındığı incelenmiştir. İkinci olarak Türkiye kent planlama, kentsel dönüşüm uygulamalarının gelişimi irdelenmiş bu bağlamda kentsel dönüşüm dinamikleri ve yeni konut alanlarının belirlenmesi süreçleri ele alınmıştır. Kentsel dönüşümün tarihsel gelişimi ve Avrupa’da kentsel dönüşüm süreçleri incelenerek ülkemiz uygulamaları ile karşılaştırılarak sorgulama imkanı bulunmuştur. Dolayısıyla sebep-sonuç, doğru-yanlış ilişkilendirmesi kurulması sağlanmıştır. Son olarak ülkemizde kentsel dönüşüm kavramını anlamak, uygulama süreci, dönüşüm dinamikleri ve boyutlarını irdeleyebilmek adına, güncel ve tamamlanmış uygulamalardan Küçükçekmece Ayazma-Tepeüstü Kentsel Dönüşüm uygulama projesi üzerinde çalışılmıştır. Türkiye’deki kentsel dönüşüm süreci tüm adımları ile ortaya konulmaya çalışılmıştır.

By reason of disequilibrium between internal dinamics such as industrialization and external dinamics such as globalization which are efficient on developmant of urbans has exposed chaos and this chaos has caused to come into existence of differnt identities in big cities.Change on economical, social and political area chronically affects the urban life.Also planning in changing urban dinamics should be again analyzed. During the application process of the urban transformation phenomenon which has a multidimensional content, a project produced by considering humans, the natural structure, and the historical development of the locality should be evaluated by considering it’s identity, innovator approach, economic, social, and ecological constituents. It is a fact that a model without participants cannot be carried out. In the urban transformation process, it is important not only to take role as decision makers and applicators such as public governments, private sectors and professionals but also to ensure the participation of the users to result with success. After various experiences gained in developed countries a conceptual framework composed that explains how urban renewal should be. Both implementations and regulatory framework is still in the air because Turkey is in the early stages of urban renewal experience. Laws in force are insufficient on behalf of developing successful urban renewal strategies and urban renewal is just discussing with physical dimension. At this piont, renewal of areas that into break into urban has appeared as problem.According to that, notion of urban transformation and prepaered urban transformation project have came to order. In this contexts firstly,it has been asserted on fundamental conception and featured general knowleg.Primarily, defination of transormation and transition have been explaind and notion of globalization which is one of the important factor of urban tranformation has been discribed. After expalnation and discribtion of basic notion, it has beeen asserted aims of urban transformation, methods of urban transformation and damations of urban transformation.It has been analyzed which way it was discussed social, economical, planning-design, specially executive and legal dimensions of transformations in Turkey. Secondly, development of implementing of urban transformation and urban planning scheme in Turkey heve been explicated. In this contects, danamics of urban transformation and process of setting the new rezidance area have been approached. Historical development of urban transformation and process of urban tranformation in europe have been analyzed and compare to our countries implementing.In consequence, it has been issued to desing causal and rhigt-wrong connection. Finnally, it has been worked on current and complited Küçükçekmece Ayazma-Tepeüstü Urban Transformation impelementing project, to understan notion of urban transformation and explicate the process of implementing, dinamics of transformation and dimantions.The process of urban transformation in Turkey has been expressedwhit all kinds of steps.