5216 Sayılı Büyükşehir Belediye Yasası Kapsamında Metropoliten Alanlarda Sınır Tespitinin Değerlendirilmesi

Abstract

Sınır kavramının ve metropoliten alan kavramının detaylı incelendiği bu çalışmada öncelikle bu iki kavram arasındaki ilişki detaylı incelenmiştir. Özellikle metropollerin yönetimi konusunda sınır kavramının idari, hukuki ve coğrafi açıdan önemli bir belirleyici unsur olduğu görülmüştür. Ardından Türkiye ile diğer ülkelerin kıyas edildiği çalışmada, Türkiye ile diğer ülkeler arasında metropoliten alanın genişletilmesi stratejileri bakımından bazı benzerlikler olmasına rağmen uygulama ve yöntem açısından farklılıkların bulunduğu tespit edilmiştir. Kamu hizmetlerinin karşılanmasında piyasa mekanizmasına daha fazla ortam hazırlanması, Türkiye ile diğer ülkelerdeki ölçek genişletmelerinin ortak üst amacıdır. Bu amaç ortaklığına rağmen ölçek genişletme uygulamaları ülkelerin sahip oldukları yönetim geleneğinden etkilenmektedir. Bu kapsamda Türki¬ye deki uygulamanın ayırt edici özelliği, merkezi yönetimin büyük ölçüde belirleyici olduğu bir bütünleştirme sürecinin yaşanmasıdır. Dünya’daki diğer metropoller incelendiğinde, özellikle metropol alanların nasıl oluşacağına ilişkin farklı kriterlerin belirlendiği görülmektedir. Bu farklı kriterlerle oluşturulan metropollerde de farklı yönetim sistemleri oluşturulmuştur. Örneğin; Danimarka’da tek kademeli metropoliten yönetim sistemi bulunurken, Tokyo’da iki kademeli, San Fransisco’da gönüllü metropoliten yönetim sistemi vardır. Bu farklı yönetim sistemlerinin sınır konusuna bakış açısı da farklıdır. Metropoliten alanlarda sınırların belirlenmesi konusundaki uygulamalar genellikle benzerdir. Nüfus kriteri, coğrafi kriterler, uzaklık kriteri..gibi kriterler belirlenerek metropollerin sınırları tarif edilmiştir. Türkiye’deki sisteme bakıldığında ise, metropoliten alanlardaki sınır tespitine ilişkin çıkarılan 5216 sayılı büyükşehir belediye kanununda geçen pergel kuralının, büyükşehirlerde planlama çalışmalarına olan olumsuz etkilerinin belirlenerek, büyükşehirler için uygun bir yöntem olmadığının gösterilmesi amaçlanmaktadır. Çalışma 7 bölümden meydana gelmektedir. İlk bölümde çalışmanın amacı ve yönteminden kısaca bahsedilmektedir. 2. bölüm, çalışmanın kuramsal çerçevesini sunmakta, metropoliten alan kavramını, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerdeki metropolitenleşme süreçlerini ve politikalarını incelemektedir. 3. bölümde dünyada metropoliten yönetiminin nasıl olduğu incelenmiş olup metropoliten alanlarda sınır kavramının hangi ölçütler doğrultusunda belirlendiği ele alınmıştır. 4. bölümde Türkiye’deki metropoliten alanların gelişimi ve yönetimine ilişkin geçirilen süreç incelenmiş, ardından da metropoliten alanlarda sınır kavramının nasıl belirlendiği üzerine incelemeler yapılmıştır. 5.bölümde Türkiye’deki toplam 16 büyükşehirde sınır belirleme üzerine bir analiz yapıldıktan sonra seçilen bir örneklem üzerinden çalışma detaylandırılmıştır. Bu bölümde çalışmada gerçekleştirilen analizlerin sonuçları değerlendirilmektedir. Çalışmanın 6. ve son bölümünde ise eleştirilen yasaya yönelik gerçekleştirilmesi muhtemel çalışmaları ve yöntemler için öneriler yer almaktadır.

This study focus on the definition of the metropolitan areas and borders. Than try to make a price the relation between metropolitan areas and the boundry. The boundry senses supports the manage the metropolitan areas by different ways. For example; administrative situation, geographical situation and juristic sitation. The other next step is to try make compare Turkey and the other countries. According to this chapter, there are some similarities about the two different countries. Espeacially some different criterias control the administration of the metropolitan areas. This criterias consist of the quality of the country, different management system, different development process. These different criterias supply the different management system. For example; Denmark have a single metropoliten management system, Tokyo has a two step metrpoliten management system, San Fransisco has a voluntary metropoliten management system. The different management system cause a different look on the boundary subject. An implamentation of the metropolitan borders in the countries has a similar perspective. Population criterias, distance criterias, geographical criterias...etc. determines by the conture the boundry of the metropolitan areas. Although there are some similarities between Turkey and the other countries about the strategies of enlarged the metropolitan borders, there are some different methods on the implemantation and management. Because the metropolitan areas in Turkey has a big direction of centeral government on the local government. So it effects the process of the expansion the metropolitan areas border. The first “Municipalities Law” numbered 3030 was approved in 1984 in Turkey. This law brought some good and bad situation for metropolitan areas in our country. According to some academics, this law is successful about seperating the jobs between metropolitan municipalities and local administration. But some academics things this law isn’t explain the how the metropolitan areas to be formed, which criterias must be and how the borders must be drawn.So; this law numbered 3030 didn’t enough to metropolitan areas about drawing borders and authority. The latest form of this Law, numbered 5216, has been approved in 2004 with several revisions in the responsibilities and powers of the authority of greater municipalities. One of them is about the authority between metropoliten municipalities and local municipalities. According to this law; metropoliten municilapities has lots of effective authority on the local municipalities. They can easily take a decision on the local municipalities that is good or bad. The aim of Law of Metropolitan Municipalities, 5216 is to control and direct the spatial development of metropolitan cities and to provide an planned and effective urban development for metropolitan cities and their fringe in terms of investment and urban servises. This legal regulation has important result. The most important one is to create an effective control mechanism on the municipalities which are beside in the competence region of metropolitan cities. Planning and urban development had been detrimental in general for greater cities. However, redefinition of the territories of greater municipalities by the last Law has eliminated the privileged status of sub-district municipalities and collected the management and control of all district and subdistrict municipalities within one hand. As understood from the sentences above, by this Law both the authorization area of the metropolitan municipalities are enlarged and at the same time they have authorized with the preparation of upper-scale plans. This law has a criterias about drawing the borders of the metropolitan areas. So, this situation is a good process for big cities. Determinig a population criteria make the metropolitan areas defined. But the other criteria that the other countries have is not defined. Only the population criteria is not enough to manage the metropolitan areas. This criticism shows that metropolitan areas don’t have a well reasoned criterias about defined the metropolitan areas. About the drawing borders in the metropolitan areas, there is only population criteria is explained; • İf the metropolitan area has a less than 1.000.000 population, the border is drawing 20 km radius that the location is a cities governorship. • İf the metropolitan areas has 1.000.000-2.000.000 population, the bourder is drawing 30 km radius that the location is a cities governorship. • İf the metropolitan areas has more tahn 2.000.000 population, the bourder is drawing 50 km radius that the location is a cities governorship. • But only İstanbul and Kocaeli provinces has a large border that all the cities boundries is accepted. This law has a detail population criteria than the previous law numbered 3030. So this is good process for the metropolitan areas. But the critices of this law is, why the only two cities has a different special criteria and why the bourders is drawing accourding to the cities governorship. İt is not a determinent criteria to compose the boundry. This study shows that this criteria that is about drawing metropolitan areas borders in some cities especially near the sea, some of the km radius lapse the sea. This is not a acceptable situation. Because in our country all the metropolitan areas don’t have some characteristics. Some metropolitan cities has a linner urban makroform and some of tham has a compact makroform. But; the law has a same rule for the all metropolitan areas. This study aims to show that rule of the compass in the law of 5216 is not suitable for planning studies of the metropolitan municipalities. Firstly, All the metropolitan area in Turkey analized. This boundry rule was checked for all 16 metropolitan areas. According to their population and their makroform, radius rule was drawn on the google maps and try to show this rules nor suitable for all different characteristics include on the metropolitan cities. After the analising the 16 metropolitan areas, İzmir province was choose for the detail analizes. Because İzmir has a big problem for this boundary rules. And this study shown that according to İzmir metropolitan areas, determing the borders in the metropolitan areas doesn’t work. There is a large quastionarre for the local municipalities in İzmir in this study. All the quastionarre analized in two ways, general and detail analizes. Although some local municipalities thing that this rule has a goos solution for us, more than half of them thing that this rule is not effective, helpfull and is not for İzmir characteristics. This thesis consists of seven main parts. In first part summaries the aim and methodology of the study. Second part firstly research the boundry and metropol words, after that the relationship between this two words.This chapter try to explain the process of the metropolitan cities and politics of being metropolitan municipality. Third chapter of study provides a literature review of metropolitan areas in the World, then in the fourth part focus on Turkey’s situation that have 16 metropoliten municipalities while the fifth part analyze the drawing metropolitan municipalities boundary of 16 metropolitan areas in Turkey. This chapter evaluate the detail of the interview and survey’s results on the one example that chosen in 16 metropolitan areas. The last part of this thesis criticise the hole situation and develop new suggestion about redefinition of the territories in the law, numbered 5216.