Kurtköy-Pelitli-Gebze (Kocaeli) çevresinin jeolojisi

Abstract

Kurtköy-Pelitli-Gebze (Kocaeli) çevresinde yapılan bu çalışma, Kurtköy-Kurnaköy-Orhanlı-Aydmlı- Balçık- Pelitli'yi içine alacak şekilde yaklaşık 140 km*lik bir alanı içermektedir. inceleme alanında Paleozoyik, Alt Mesozoyik Senozoyik yaşlı birimler bulunmaktadır. En altta "Kurtköy Formasyonu" (o, ) adı verilen Ordovisien yaş lı "Arkoz Serisi" kalın bir kırıntılı istif halinde Kocaeli Paleozoyiği'nin bilinen en yaşlı çökellerini oluşturmaktadır. Karasal şartlarda çökelmiş, mor-gri renkli bu kırıntılı istifin üzerine "Alt Kuvarsitler" (ox) gelmektedir. Kuvarsitlerin üzerinde kahveren - gimsi, sarı-boz ve alacalı renkli, az silisli, mikalı "şeyller" (qj-o^ bulunur. "Gözdaİ formasyonu" ola rak adlandırılan bu birimin üzerinde Silüriyen Gro- vaklar" (sj) ile başlamaktadır. Altta Yeşilimsi-gri renkli ve ince taneli olan birim üste doğru kahve-boz renkli ve iri taneli olup "Ust Kuvarsit "mercekleri içermektedir. Üzerine uyumlu ve geçişli olarak "Halysitesli Kireçtaşları" (s^-s^) gelir. Üste doğru "Kumlu-Killi Kireçtaşları" ve "Sparitik Kireçtaşları" olarak devam eden istifte, üstte "Mercanlı ve Bryzoa- lı Kireçtaşları"ile "iri Yumrulu Kireçtaşları" gelir. "Laminalı Kireçtaşları" (sd*), Silüriyen-Devoniyen geçişi döneminde çökelmiş lerdir. Üzerine bol kalsit damarlı, "Koyu renkli Kireçtaşları" ve bunun üzerine uyumlu olarak Alt Devoniyen'in "Fosilli Şeylleri" (da) yeralmakta, üstte "Kireçtaşı-Şeyl ardışımı"(d3) ve bunu uyumlu olarak "Yumrulu Kireçtaşları" (d*,) izle mektedir. Karbonifer, Devoniyen üzerinde uyumlu du ran Radiolaria'lı Çörtler (kt ) ile başlamakta, üzeri ne yine uyumlu olarak'*Kumtaşı-Şeyl ardışımı" (k-a.) ile daha üstte "Çört Arabandlı Kireçtaşları" (k3) Paleo - zoyik istifin en genç çökelleri olarak bulunmaktadır. Hersiniyen Orojenezi sonucu yerleştiği düşünülen "Balçık Graniti" Paleozoyik Kayaları kesmiştir. Triyas, Paleozoyik üzerinde uyumsuz olarak durmaktadır. Taban Konglomeralarıyla (tr,) başlayan istifi kumtaşı, çamurtaşı, şeyi tabakaları takip eder. Üzerine "Dolomitik Kireçtaşları" (tx£ uyumlu olarak gelmektedir. Sınırlı alanlarda gözlenen volkanik damarla (andezit, kuvarslı andezit ( dasit ) ) yaşı üst Kratase olmalıdır. Plio-Kuvaterner yaşlı bloklu çakıl, çakıl, kum, kil içeren çökeller Paleozoyik ve Alt Mesozo yik yaşlı birimleri açılı uyumsuzlukla örtmektedirle En üstte ise Kuvaterner yaşlı gevşek çakıl, kum, kil boyutlu malzeme bazı vadi tabanlarında va düzlüklerde tüm birimleri açılı uyumsuzlukla örter şekilde bulun maktadır. \JU\ Over the Upper Devonian "Nodular Limestones' the lower lowermost Carboniferous is represented by mainly "Black cherts and shaly intercalations "(kj) with the thickness of (40-50m.). They contain very rich radiolarian fossils, two genera identified is below: Xiphostvlus sp. (Spherical types) Heliosphaera sp. These cherts were deposited in a deep sea condition mostly of about (2000-4000m. ) under the low energy and they precipitated below carbonate saturation depth. The radiolaria is pelagic and epipelagic protozoans. On top of these beds "Graywacke Shale intercalations" (k^) have plant detritus and spors ( very diversified) of Lower Carboniferous types. The graywacke have turbiditic character, which are bad sorted and fine grained. Shaly layers have good schistosity. This sequence is overlain conformably by" Cherty Limestones" (k^ ) contain chert nodules which are sorted parellel to the bedding plane have the thickness of (1-18 cm.). Towards the top of the unit the shale layers are being thinner and have minor foldings. The fossils below were collected in this sequence: Calcisphaera laevis WILLIAMS Da İne İla eleeantula BRAZNIKHOVA Endothyra sp. (foram.) Girvanella sp. (green algea ) This fossiliferous unit was deposited in a warm shallow water condition. The boundary of contac zone of The Paleozoic sequence with the" Balçık Granite" is metamorfosed is affected by "Hercinian Orogeny". The Triassic transgressive clastic series ( tr( ) as red conglomerates at base succseeded the red- purple sandstones are overlain with an angular unconformity over the folded and faulted Paleozoic rocks. The coarse elastics are being finer grain to the upper levels gradually. Then the "Dolomitle Limestones" (tr?_) are conformably rested on the "Clastics of Lower Triassic" that are mapped as Mesozoic rocks. The Plio-Quaternary (Plq.) uncemented younger clastics overlained unconformably the older sediments. It consists of quartz, quartzite, chert, andesite (Volcanic rocks), limestones, sandstones, XII ÖZET Kurtköy-Pelitli-Gebze (Kocaeli) çevresinde yapılan bu çalışma, Kurtköy-Kurnaköy-Orhanlı-Aydmlı- Balçık- Pelitli'yi içine alacak şekilde yaklaşık 140 km*lik bir alanı içermektedir. inceleme alanında Paleozoyik, Alt Mesozoyik Senozoyik yaşlı birimler bulunmaktadır. En altta "Kurtköy Formasyonu" (o, ) adı verilen Ordovisien yaş lı "Arkoz Serisi" kalın bir kırıntılı istif halinde Kocaeli Paleozoyiği'nin bilinen en yaşlı çökellerini oluşturmaktadır. Karasal şartlarda çökelmiş, mor-gri renkli bu kırıntılı istifin üzerine "Alt Kuvarsitler" (ox) gelmektedir. Kuvarsitlerin üzerinde kahveren - gimsi, sarı-boz ve alacalı renkli, az silisli, mikalı "şeyller" (qj-o^ bulunur. "Gözdaİ formasyonu" ola rak adlandırılan bu birimin üzerinde Silüriyen Gro- vaklar" (sj) ile başlamaktadır. Altta Yeşilimsi-gri renkli ve ince taneli olan birim üste doğru kahve-boz renkli ve iri taneli olup "Ust Kuvarsit "mercekleri içermektedir. Üzerine uyumlu ve geçişli olarak "Halysitesli Kireçtaşları" (s^-s^) gelir. Üste doğru "Kumlu-Killi Kireçtaşları" ve "Sparitik Kireçtaşları" olarak devam eden istifte, üstte "Mercanlı ve Bryzoa- lı Kireçtaşları"ile "iri Yumrulu Kireçtaşları" gelir. "Laminalı Kireçtaşları" (sd*), Silüriyen-Devoniyen geçişi döneminde çökelmiş lerdir. Üzerine bol kalsit damarlı, "Koyu renkli Kireçtaşları" ve bunun üzerine uyumlu olarak Alt Devoniyen'in "Fosilli Şeylleri" (da) yeralmakta, üstte "Kireçtaşı-Şeyl ardışımı"(d3) ve bunu uyumlu olarak "Yumrulu Kireçtaşları" (d*,) izle mektedir. Karbonifer, Devoniyen üzerinde uyumlu du ran Radiolaria'lı Çörtler (kt ) ile başlamakta, üzeri ne yine uyumlu olarak'*Kumtaşı-Şeyl ardışımı" (k-a.) ile daha üstte "Çört Arabandlı Kireçtaşları" (k3) Paleo - zoyik istifin en genç çökelleri olarak bulunmaktadır. Hersiniyen Orojenezi sonucu yerleştiği düşünülen "Balçık Graniti" Paleozoyik Kayaları kesmiştir. Triyas, Paleozoyik üzerinde uyumsuz olarak durmaktadır. Taban Konglomeralarıyla (tr,) başlayan istifi kumtaşı, çamurtaşı, şeyi tabakaları takip eder. Üzerine "Dolomitik Kireçtaşları" (tx£ uyumlu olarak gelmektedir. Sınırlı alanlarda gözlenen volkanik damarla (andezit, kuvarslı andezit ( dasit ) ) yaşı üst Kratase olmalıdır. Plio-Kuvaterner yaşlı bloklu çakıl, çakıl, kum, kil içeren çökeller Paleozoyik ve Alt Mesozo yik yaşlı birimleri açılı uyumsuzlukla örtmektedirle En üstte ise Kuvaterner yaşlı gevşek çakıl, kum, kil boyutlu malzeme bazı vadi tabanlarında va düzlüklerde tüm birimleri açılı uyumsuzlukla örter şekilde bulun maktadır. \JU\ Over the Upper Devonian "Nodular Limestones' the lower lowermost Carboniferous is represented by mainly "Black cherts and shaly intercalations "(kj) with the thickness of (40-50m.). They contain very rich radiolarian fossils, two genera identified is below: Xiphostvlus sp. (Spherical types) Heliosphaera sp. These cherts were deposited in a deep sea condition mostly of about (2000-4000m. ) under the low energy and they precipitated below carbonate saturation depth. The radiolaria is pelagic and epipelagic protozoans. On top of these beds "Graywacke Shale intercalations" (k^) have plant detritus and spors ( very diversified) of Lower Carboniferous types. The graywacke have turbiditic character, which are bad sorted and fine grained. Shaly layers have good schistosity. This sequence is overlain conformably by" Cherty Limestones" (k^ ) contain chert nodules which are sorted parellel to the bedding plane have the thickness of (1-18 cm.). Towards the top of the unit the shale layers are being thinner and have minor foldings. The fossils below were collected in this sequence: Calcisphaera laevis WILLIAMS Da İne İla eleeantula BRAZNIKHOVA Endothyra sp. (foram.) Girvanella sp. (green algea ) This fossiliferous unit was deposited in a warm shallow water condition. The boundary of contac zone of The Paleozoic sequence with the" Balçık Granite" is metamorfosed is affected by "Hercinian Orogeny". The Triassic transgressive clastic series ( tr( ) as red conglomerates at base succseeded the red- purple sandstones are overlain with an angular unconformity over the folded and faulted Paleozoic rocks. The coarse elastics are being finer grain to the upper levels gradually. Then the "Dolomitle Limestones" (tr?_) are conformably rested on the "Clastics of Lower Triassic" that are mapped as Mesozoic rocks. The Plio-Quaternary (Plq.) uncemented younger clastics overlained unconformably the older sediments. It consists of quartz, quartzite, chert, andesite (Volcanic rocks), limestones, sandstones, XII ÖZET Kurtköy-Pelitli-Gebze (Kocaeli) çevresinde yapılan bu çalışma, Kurtköy-Kurnaköy-Orhanlı-Aydmlı- Balçık- Pelitli'yi içine alacak şekilde yaklaşık 140 km*lik bir alanı içermektedir. inceleme alanında Paleozoyik, Alt Mesozoyik Senozoyik yaşlı birimler bulunmaktadır. En altta "Kurtköy Formasyonu" (o, ) adı verilen Ordovisien yaşlı "Arkoz Serisi" kalın bir kırıntılı istif halinde Kocaeli Paleozoyiği'nin bilinen en yaşlı çökellerini oluşturmaktadır. Karasal şartlarda çökelmiş, mor-gri renkli bu kırıntılı istifin üzerine "Alt Kuvarsitler" (ox) gelmektedir. Kuvarsitlerin üzerinde kahveren - gimsi, sarı-boz ve alacalı renkli, az silisli, mikalı "şeyller" (qj-o^ bulunur. "Gözdaİ formasyonu" olarak adlandırılan bu birimin üzerinde Silüriyen Grovaklar" (sj) ile başlamaktadır. Altta Yeşilimsi-gri renkli ve ince taneli olan birim üste doğru kahve-boz renkli ve iri taneli olup "Ust Kuvarsit "mercekleri içermektedir. Üzerine uyumlu ve geçişli olarak "Halysitesli Kireçtaşları" (s^-s^) gelir. Üste doğru "Kumlu-Killi Kireçtaşları" ve "Sparitik Kireçtaşları" olarak devam eden istifte, üstte "Mercanlı ve Bryzoa- lı Kireçtaşları"ile "iri Yumrulu Kireçtaşları" gelir. "Laminalı Kireçtaşları" (sd*), Silüriyen-Devoniyen geçişi döneminde çökelmiş lerdir. Üzerine bol kalsit damarlı, "Koyu renkli Kireçtaşları" ve bunun üzerine uyumlu olarak Alt Devoniyen'in "Fosilli Şeylleri" (da) yeralmakta, üstte "Kireçtaşı-Şeyl ardışımı"(d3) ve bunu uyumlu olarak "Yumrulu Kireçtaşları" (d*,) izle mektedir. Karbonifer, Devoniyen üzerinde uyumluduran Radiolaria'lı Çörtler (kt ) ile başlamakta, üzeri ne yine uyumlu olarak'*Kumtaşı-Şeyl ardışımı" (k-a.) ile daha üstte "Çört Arabandlı Kireçtaşları" (k3) Paleo - zoyik istifin en genç çökelleri olarak bulunmaktadır. Hersiniyen Orojenezi sonucu yerleştiği düşünülen "Balçık Graniti" Paleozoyik Kayaları kesmiştir. Triyas, Paleozoyik üzerinde uyumsuz olarak durmaktadır. Taban Konglomeralarıyla (tr,) başlayan istifi kumtaşı, çamurtaşı, şeyi tabakaları takip eder. Üzerine "Dolomitik Kireçtaşları" (tx£ uyumlu olarak gelmektedir. Sınırlı alanlarda gözlenen volkanik damarla (andezit, kuvarslı andezit ( dasit ) ) yaşı üst Kratase olmalıdır. Plio-Kuvaterner yaşlı bloklu çakıl, çakıl, kum, kil içeren çökeller Paleozoyik ve Alt Mesozoyik yaşlı birimleri açılı uyumsuzlukla örtmektedirle En üstte ise Kuvaterner yaşlı gevşek çakıl, kum, kil boyutlu malzeme bazı vadi tabanlarında va düzlüklerde tüm birimleri açılı uyumsuzlukla örter şekilde bulun maktadır.

Over the Upper Devonian "Nodular Limestones' the lower lowermost Carboniferous is represented by mainly "Black cherts and shaly intercalations "(kj) with the thickness of (40-50m.). They contain very rich radiolarian fossils, two genera identified is below: Xiphostvlus sp. (Spherical types) Heliosphaera sp. These cherts were deposited in a deep sea condition mostly of about (2000-4000m. ) under the low energy and they precipitated below carbonate saturation depth. The radiolaria is pelagic and epipelagic protozoans. On top of these beds "Graywacke Shale intercalations" (k^) have plant detritus and spors ( very diversified) of Lower Carboniferous types. The graywacke have turbiditic character, which are bad sorted and fine grained. Shaly layers have good schistosity. This sequence is overlain conformably by" Cherty Limestones" (k^ ) contain chert nodules which are sorted parellel to the bedding plane have the thickness of (1-18 cm.). Towards the top of the unit the shale layers are being thinner and have minor foldings. The fossils below were collected in this sequence: Calcisphaera laevis WILLIAMS Da İne İla eleeantula BRAZNIKHOVA Endothyra sp. (foram.) Girvanella sp. (green algea ) This fossiliferous unit was deposited in a warm shallow water condition. The boundary of contac zone of The Paleozoic sequence with the" Balçık Granite" is metamorfosed is affected by "Hercinian Orogeny". The Triassic transgressive clastic series ( tr( ) as red conglomerates at base succseeded the red- purple sandstones are overlain with an angular unconformity over the folded and faulted Paleozoic rocks. The coarse elastics are being finer grain to the upper levels gradually. Then the "Dolomitle Limestones" (tr?_) are conformably rested on the "Clastics of Lower Triassic" that are mapped as Mesozoic rocks. The Plio-Quaternary (Plq.) uncemented younger clastics overlained unconformably the older sediments. It consists of quartz, quartzite, chert, andesite (Volcanic rocks), limestones, sandstones,