Yün Endüstrisinde Temiz Üretim Yönteminin Uygulanması

Abstract

Birleşmiş Milletler Çevre Programı’nın tanımına göre Temiz Üretim; üretim süreçlerine, ürünlere ve hizmetlere toplam etkinliği arttırmak ve insanlara ve çevreye yönelik riskleri azaltmak amacıyla uygulanan entegre bir önleyici çevresel stratejinin sürekli olarak uygulanmasıdır. Tekstil endüstrisinde temiz üretimin temel amacı; hammaddelerin kullanımının %100’e yükseltilmesini ve daha da ötesinde, doğrudan arıtıma yollanan yardımcı kimyasalların ve atıkların geri-dönüşümünü/yeniden-kullanımını sağlamaktır. Altınyıldız Mensucat ve Konfeksiyon A.Ş. ve Intertek Test Hizmetleri ’nde yürütülen bu çalışmada; “Temiz Üretim” çalışmalarının bir parçası olarak, Neolan yünlü boyama proses parametrelerini (pH, banyo oranı, CH3COONa ile yıkama süresi, Na2SO4) değiştirerek ürün kalitesi değişmeden daha düşük işletme giderleri ile daha temiz çevresel koşulların elde edilmesi amaçlanmıştır. Elde edilen test sonuçları değerlendirildiğinde; normal proses şartı pH=2 olmasına rağmen pH=3 değerinde (asit kullanılmaması durumu), dikili numuneye “yıkama ve kuru temizleme” ifadesi içeren etiket takılarak kimyasal tasarrufu yapmanın mümkün olduğu belirlenmiştir. Dikili numuneler üzerine etiket talimatı olarak “sadece kuru temizleme ” yazmak şartı ile banyo oranının 1:20’den 1:10’a indirilmesi durumunda, ek su ve enerji tasarrufu yapmanın; ortama CH3COONa konmasına rağmen yıkama yapılmaması durumunda su tasarrufu yapmanın, hiç Na2SO4 kullanılmaması durumunda kimyasal ve para tasarrufu yapmanın ve çevreyle dost bir proses elde etmenin mümkün olduğu belirlenmiştir.

According to the UNEP’s definition Cleaner Production (C.P.) is the continuous application of an integrated preventive environmental strategy to applied to processes and products and services to increase overall efficiency and reduce risks to humans and the environment. The main aim of C.P. in textile industry is to increase the usage of raw materials to 100% and moreover recycle/reuse the auxiliaries and waste that are directly sent to the treatment plant. In this study, which was carried out in Altınyıldız Mensucat ve Konfeksiyon A.Ş. and Intertek Testing Service, as a part of the “Cleaner Production” facilities it has been aimed to have lower plant costs and better environmental outputs without any change in the sample quality, with the investigation of Neolan dyeing process by controlling changeable process parameters (pH, liquor ratio, time schedules with CH3COONa, Na2SO4 ). When test results were evaluated, it was seen that using a pH value of 3 (the condition that acid wasn’t used) could provide chemical saving in the Neolan dyeing process with the expression “wash and dry-clean” sewn on the garment product label although the normal process pH value was 2. By using the garment product label with the expression “only dry-clean”, it was possible to use 1:10 liquor ratio instead of 1:20 thus saving water and energy; addition of CH3COONa in the absence of washing process might help for water saving; by not using Na2SO4 it was possible to save chemicals, money and have an environmental friendly process.