Toplumların kolektif zekası ile kentsel alanların merkeziyetsiz yapıda kavramsal tasarımı: Kripto kentler

Abstract

Ülkeler veya kentler her zaman bir problemle karşı karşıya kalmakta ve problemlere karşı farklı aksiyonlar almaktadır. Ekonomik büyümeyi ve istihdamı artırmak, toplumda çeşitliliği ve eşitliği teşvik etmek, kamusal alanlara/hizmetlere erişimi sağlamak, ekonomik eşitsizlikleri azaltmak, küresel ölçekte iklim değişikliğiyle mücadele etmek, demokratik anlamda katılımcılığı artırmak, kamu güvenliğini sağlamak ve tüm bunları yaparken bir yandan da kırdan kente olan yönelim neticesinde ortaya çıkan demografik dönüşümleri yönetmek zorunda olan kentlerin en büyük zorluğu sosyal, siyasal, çevresel ekonomik sürdürülebilirlik sorunsalıdır. Dünyadaki birçok hükümet kentlerde uzun süredir devam eden sorunlara ve kentlilerin temelde yatan ihtiyaçlarına hızlı bir şekilde aksiyon almakta yavaş ve verimsiz kalmaktadır. Bu konuda yapılan çalışmalarda kullanılan yeni kentsel yaklaşımlar yedek kent, WiFi kent, sünger kent, dirençli kent, 15 dakikalık kent, öğrenen kent vb. şeklindedir. Bu yaklaşımların ortak noktası kentsel sürdürülebilirliği ve kentsel dayanıklılığı, kentlerdeki yaşam standartlarını ve kalitesini arttırmaktır. Bununla birlikte hemen hemen her yaklaşımda karşımıza akıllı şehir kavramı çıkmaktadır. Kentler içerisinde barındırdıkları nedeniyle dinamik bir yapıya sahiptir. Diğer yandan dinamik bir yapıda olan kentler aynı zamanda çok kültürlülüğüyle de ön plana çıkmaktadır. Bu kültür farklılıklarından dolayı radikal fikir birliğine varan ve kamu yararını tamamen benimseyen bir kent bulunmamaktadır. Bunun yanı sıra kentsel ekollerin kentliler tarafından benimsenerek gerçekçi bir şekilde gerçekleşebileceği birbirine bağlı ağlara sahiptir. Günümüz kentlerinin ulaşım, çevresel sürdürülebilirlik ve kaynakların verimli kullanılması gibi sorunlarından yola çıkılarak birçok kentte akıllı şehir yaklaşımı benimsenmiştir. Mevcut akıllı şehir yaklaşımı merkezi yönetimlere bağlı olarak gelişmektedir. Fakat akıllı şehir yaklaşımında merkezi yönetim, şeffaflık, veri gizliliği veya kentlilerin kent yönetiminde doğrudan katılımı gibi eksiklikler/endişeler bulunmaktadır. Bu çalışma kapsamında açık, şeffaf ve kentilerin kent yönetiminde doğrudan katılımında blockchain teknolojisi ve Web3 teknolojilerine dayalı yeni bir kent modelinin kavramsal temelleri oluşturulmuştur. "Kentlerin geçmiş ve günümüzdeki halinden yola çıkarak kentlerin gelecek planlarını önceden tasarlayıp simüle etmemiz ve bu aşamada kentlilerin de sürece dahil edilmesi mümkün müdür?" sorusuyla yola çıkılan bu çalışmada, planlamaya kentlinin de dahil olduğu bir metaverse yaklaşımıyla kripto kent vizyonu ortaya konulmaya çalışılacaktır. Kripto kent kapsamında blockchain, Decentralized Autonomous Organization (DAO) ve diğer Web3 teknolojileri üzerinde durulmaktadır. Arazi ve kaynakların etkin yönetimde yeni mülkiyet biçimlerinin yanı sıra kentsel yönetime katılımda demokratik yönetişim için blockchain teknolojisi kullanılmaktadır. Blockchain teknolojisi akıllı şehir yaklaşımında eksik kalan açık, şeffaf ve veri gizliliği sorunlarının giderilmesinde kullanılmaktadır. DAO'lar, şehirlerin yönetilmesine de yardımcı olabilecek akıllı sözleşmeler kullanır.Diğer yandan blockchain teknolojisi akıllı sözleşmeler ile kentliler arasında doğruluğu ve güvenliği kesin değiştirilemez otomatik bir kayıt sunmaktadır.