Mahmut Muhtar Paşa Köşkü Restorasyon Projesi

Abstract

19.yüzyılın ikinci yarısında yapıldığı bilinene Mahmut Muhtar Paşa Köşkü, Kadıköy ilçesi Moda semtinde, Moda Caddesi nden Marmara Denizi ne kadar uzanan 10 dönümlük bir bahçe içinde yer almaktadır. Köşk ün tarihinde bilinen en eski dönem, 1884-1894 yılları arasıdır. Bu tarihlerde köşkte Alfred Frederic James Barker isimli bir İngiliz ve ailesinin yaşadığı ve 1894 İstanbul depreminden sonra Barker ailesinin İstanbul dan ayrıldığı bilinmektedir.Köşk, Mahmut Muhtar Paşa nın eşi ve Mısır Hıdivi İsmail Paşa nın kızı Prenses Nimetullah tarafından 1897 yılında satın alınmış ve 1956 yılına kadar Mahmut Muhtar Paşa ailesinin mülkiyetinde kalmıştır. 1956 yılında kamulaştırılarak Milli Eğitim Bakanlığı na devredilen yapı, 1957 yılında Kadıköy Kız Lisesi nin birimlerinden biri olarak kullanılmaya başlamıştır. Mahmut Muhtar Paşa ailesinin köşkte yaşadığı dönemde bahçe içinde selamlık, manej, ahırlar, sera, mutfak, yemekhane ve çok sayıda ağaç bulunduğu bilinmektedir. 1960-1971 yılları arasında, köşkün bahçesine yeni okul binalarının yapımı sırasında sözkonusu yapılar ortadan kaldırılmıştır. Yapı, okul döneminde geri dönüşebilir müdahaleler görmüş, özgün detay ve malzemeleri nispeten iyi korunarak günümüze ulaşmıştır. Fakat yapının, başta çatıdan yoğun biçimde giren yağmur suları olmak üzere çeşitli sorunları bulunmaktadır. Okul yönetimi 2003 yılında köşkü boşaltmış ve restorasyon projesinin hazırlanması için girişimlerde bulunmuştur. Bu değerli yapıyı korumanın önemine ve gereğine inanan yönetim, yapının restorasyonuna başlanabilmesi için kaynak araştırmakta, yakın vadede onarımın gerçekleştirilebilmesi için çaba göstermektedir. Mahmut Muhtar Paşa Köşkü, günümüze nispeten iyi durumda ulaşmış nitelikli bir yapı olması nedeniyle tez konusu olarak seçilmiştir. Tezin amacı, eğitimle bağlantılı uygun kullanım olasılıklarının araştırılmasıyla yapıya uygun bir işlev belirlemek ve bunun için yapılması gereken müdahaleyi saptamaktır. Bunun yanısıra, özgün detay ve malzemeyi korumak için gerekli müdahale tiplerini belirleyerek, yapının sahip olduğu tarihi ve estetik değerleri gelecek nesillere aktarmak da öncelikli bir hedef olarak belirlenmiştir. Tez çalışmasının ilk aşamasında yapının 1/50 ölçekli rölövesi çıkarılmış ve çizimler fotoğraflarla desteklenmiştir. Eşzamanlı olarak, yapının bulunduğu çevre ve yapıldığı döneme ilişkin yazılı ve görsel kaynaklar taranmış ve köşkün ayrıntılı bir betimlemesi yapılmıştır. Köşkün özgün durumu ve zaman içinde geçirdiği değişimler yapının sağladığı verilere, görsel ve yazılı belgelere dayanılarak belirlenmiş, restitüsyon çizimleri gerçekleştirilmiştir. Son aşamada köşkün mekansal bütünlüğünü bozmayacak eğitimle bağlantılı yeni bir işlev, Kadıköy Lisesi nin ihtiyaçları da dikkate alınarak belirlenmiştir. Yapının bu yeni işleve uyarlanması için gerekli müdahale tiplerinin yanı sıra özgün detay ve malzemeleri koruyacak müdahale tipleri de ortaya konmuştur.

The mansion of Mahmut Muhtar Paşa, which dates to the second half of the 19th century, is situated in a garden of 10.000 m2, lying between Moda Street and Marmara Sea, at Moda quarter of Kadıköy district, in İstanbul. The oldest period, which is known about the history of the mansion, is between the years 1885-1895 when an English named Alfred James Barker and his family were living. Barker family left İstanbul after the earthquake of 1894. The mansion was bought by the Princess Nimetullah, wife of Mahmut Muhtar Paşa and daughter of the Khedive of Egypt, İsmail Paşa. The mansion that stayed in possession of Mahmut Muhtar Paşa family between the years 1897-1956 was then nationalized, transferred to the Ministry of National Education and finally assigned to Kadıköy High School for Girls. Old maps and documents reveal that in the days when Mahmut Muhtar Paşa family was living in the mansion, the garden also included a selamlık, a manege, stables, a geen house, a kitchen, a refectory and many trees. Between the years 1969-1971, when new school buildings were constructed in the garden, these old buildings were all demolished. As for the interventions, which were made to the mansion during that period, they were fortunately reversible and the original details and materials could thas survive in a relatively good state of preservation. But the building has different problems, especially due to the rainwater leaking from the roof. The school administration willing to save this beautiful building is in search of sponsorship for an immediate intervention. The mansion of Mahmut Muhtar Paşa was chosen as the subject of this thesis because it is a valuable building of the 19th century, stilll keeping many of its original details. The aim of the thesis is to document the building with measured drawings and fotographs; to describe the necessary interventions for its restoration while preserving its historic and aesthetic value, and to determine a suitable function that will help to its maintenance. Written and visual information about the mansion and the district, and the period of the mansion was built was also gathered and evaluated for a detailed description of the building. This information, together with personel informations, also revealed the changes that occured in the course of time and helped to the preparation of the restitution project. Besides the careful examination of the building, old maps and documents were also consulted and the narration of the old inhabitants was taken into account for restitution decisions. Finally, by considering the possibilities offered by the building and the requirements of the owner (Kadıköy High School), a suitable new function is proposed.