Duygusal zekanın gemi adamlarının iş performansına etkisi

Abstract

Dünya ticaretinin yaklaşık %90?ı denizyolu ile gerçekleştirilmektedir. Bu durum, deniz ulaştırmasının önemini açıkça ortaya koymaktadır. Torrey Canyon, Valdez ve Titanic gibi birçok hayatın kaybedildiği deniz kazaları incelendiğinde, bu kazaların büyük bir çoğunluğunun insan faktöründen kaynaklandığı ortaya konulmuştur. Bu maksatla Uluslararası Denizcilik Örgütü (IMO), kazaların en aza indirgenmesi ve denizde seyir güvenliğinin sağlanması açısından gerekli teknik önlemleri almak ve kuralların düzenlenmesiyle deniz işletmeciliğinin verimli olmasını sağlamak üzere düzenlenmeler getirmektedir. İnsan kaynaklı kazalar incelendiğinde ise ortaya çıkan olumsuz durum karşısında bireyin gelen bilgiyi anlama, işleme ve karar verme sürecindeki yetersizlikleri ön plana çıkmaktadır. Bilişsel yetenek; bilgiyi anlama, işleme ve karar verme yeteneği olarak tanımlanabilir ve dört ana kapasiteden oluşmaktadır. Bu kapasiteler; öğrenme, bilgiyi algılama, alışkın olmadığı durumlara adaptaston ve gelecek durumlar için bilgi yapılandırma kapasiteleridir. Gemiler kapalı bir ortam olmaları, çevre şartlarının ve psikolojik durumun değişimler göstermesi nedeniyle karmaşık bir yapıya sahiptirler. Bu yapı yükün bir limandan diğer limana taşındığı seyirler süresince bilişsel süreci etkileyebilir. Öyleki yapılan araştırmalar aynı ortamdaki bireylerin süreç yönetimindeki hassasiyetlerinin değişkenlik gösterebildiğini belirlemiştir. Bireyler arasındaki farkların neden kaynaklandığı incelendiğinde ise duyguların kontrol altında tutulması ve değişen şartlara adapte olabilme yetenekleri kapsamında, duygusal zeka belirleyici faktör olarak ortaya çıkmaktadır. Duygusal zeka, kişisel yeteneklerle ilgilidir ve tecrübe ile gelişime açıktır. Son yıllarda duygusal zekanın bireysel ve örgütsel boyutları üzerine yapılan çalışmaların artığı gözlenmektedir. Deniz ulaştırması süreci için ise duygusal zeka ile ilgili çalışmalara rastlanmamaktadır. Oysaki deniz ulaştırmasının temelinde varolan gemi ve gemi hayatı kapalı bir sistemdir dolayısı ile gemi adamları için bu kapalı sistemin getirdiği gerilim ve zorluk gemi adamlarının birbirleri ile etkileşiminden direk etkilenmektedir. Bu nedenledir ki deniz ulaştırma süreci için duygusal zeka hem örgütsel hem de bireysel boyutları ile önemli bir araştırma konusudur.