Veri Türü, Kalitesi Ve Üretim Yöntemine Göre Sayısal Yükseklik Modeli (sym) Standartlarının Belirlenmesi

Abstract

Bu çalışmanın amacı, SYM üretiminde yoğun olarak kullanılan kaynak veri türleri ve üretim yöntemlerine göre, üretim kriterleri ve standartlarının belirlenmesi; zaman, maliyet, doğruluk, kullanılabilirlik yönünden bu yöntemlerin test edilmesi ve optimizasyonudur. Bu çalışmada, SYM üretimi için farklı veri türleri kullanılmıştır. Bunlar 1:16.000 ve 1:35.000 ölçekli stereo hava fotoğrafları ile 10 metre çözünürlüklü SPOT ve 1 metre çözünürlüklü IKONOS uydu görüntüleridir. Bu verilerden otomatik görüntü eşleme tekniği ile SYM’ler üretilmiş, elde edilen SYM’lerin doğruluğu test edilmiştir. Aynı zamanda bu verilerden bir kısmı için fotogrametrik değerlendirme ile sayısal eş yükseklik eğrisi üretimi yapılmış, sayısal eş yükseklik eğrilerinden SYM üretilmiş, SYM’lerde optimum veri toplama aralığı ve SYM doğruluğu test edilmiştir. Fotogrametrik değerlendirme ve otomatik yöntemle üretilen SYM’ler karşılaştırılarak iki yöntem değerlendirilmiştir. Uydu görüntüleri ve hava fotoğraflarının maliyet analizi yapılarak, bu verilerin uygun kullanım şekilleri konusunda önerilerde bulunulmuştur. Üretilen SYM’lerin maliyetleri, üretim süreleri ve doğrulukları analiz edilerek, optimum SYM türü belirlenmeye çalışılmıştır. SYM üretimine ilişkin yaklaşık doğruluk, birim maliyet ve süre bilgilerinin beraber analiz edilmesi sonucu 1:35.000 ölçekli hava fotoğraflarından eş yükselti eğrisi değerlendirme ve 1:16.000 ölçekli hava fotoğraflarından otomatik görüntü eşleme ile üretilen SYM’lerin optimum çözüm olduğu, ancak maksimum maliyet ve üretim süresi ile minimum doğruluk kriterlerinin önem derecesine göre diğer optimum noktalarında belirlenebileceği görülmüştür.

The aim of this study is the determination of production criteria and standards for the source data and methods which are used intensively for DEM production and the test and optimization of these methods on the aspect of production time, cost, accuracy and usability. In this study, different data sources, which are 1:16.000 and 1:35.000 scale aerial photographs, and 10 meter resolution SPOT and 1 meter resolution IKONOS satellite imagery, are used for DEM production. DEMs are produced by automatic image matching from these data sources and the accuracies of DEMs are assessed. Also DEMs are produced from digital contour lines which are compiled from some of these sources. Optimum data collection interval and accuracy of DEMs are investigated. Photogrammetric compilation and automatic image matching methods for DEM production are compared. Costs of satellite imagery and aerial photographs are analyzed and the appropriate usages of the data are suggested. The costs, production times and accuracies of the produced DEMs are also analyzed and the optimum DEM type is tried to be find. By the analysis of approximate accuracy, unit cost and production time of DEMs, the automatic image matching from 1:16.000 scale aerial photographs and contour line digitization from 1:35.000 scale aerial photographs seem to be the optimum methods. But according to the importance of maximum cost and production time and the minimum accuracy criteria, other optimum methods can be determined from the results.