Kentsel Mekanda Su Elemanı: Boğaziçine Dökülen Dereler

Abstract

Ülkemizde hızlı kentleşmeyle birlikte kentsel alanlarda doğal kaynakların yok olması, mevcut doğal kaynakların kentsel mekân içerisinde etkin bir şekilde kullanılamaması, kentlerde yaşam kalite düzeyinin yükseltilmesi ve sürdürülebilirlik hedeflerini zorlaştırmaktadır. Bu tez çalışmasının amacı, doğal çevrenin sürdürülmesi kapsamında, ülkemiz kentlerinde, üzeri kapatılan ve kentsel mekan içerisinde sağlıksız olarak bulunan derelerin, kente yeniden kazandırılması bağlamında, kent kimliğinin bir öğesi olarak kentsel açık alan sistemi içerisindeki öneminin araştırılmasıdır. Böylelikle kentsel yaşam kalite düzeyini artırmak için yapılacak çalışmalara yardımcı olmaktır. Tez çalışmasının hipotezi; Derelerin sağlıklı biçimde kentsel mekan içerisinde yer almaları veya kentlere yeniden kazandırılmaları, kentlere kimlik, estetik, görsel açıdan zenginlik katacak ve yaşam kalite düzeyini olumlu yönde etkileyecektir, şeklinde belirlenmiştir. Bu hipotezlerin test edilmesi için İstanbul Boğazının formu göz önüne alınarak, Boğaziçi’ne dökülen dereler araştırma kapsamına alınmıştır. Yapılan sınıflamaya göre İstanbul Boğazı’nda; Beykoz Çubuklu deresi, Üsküdar İstavroz deresi, Göksu deresi, Sarıyer deresi, ve Tarbaya deresi farklı özellikleri yansıtan, analiz alanları olarak tespit edilmiştir. Bu alanlar üzerinde değerlendirme yapabilmek üzere alansal ve morfolojik analizler yapılmıştır.Yapılan araştırmalar sonucunda görülmüştür ki; üzeri açık olan dereler, kentsel mekan içinde görsel ve işlevsel olarak sağlıksız bir şekilde yer almaktadır. Bu durum kentsel yaşam kalite düzeyini olumsuz yönde etkilemektedir. Derelerin üzerinin kapatılması, geçmişten bu yana derenin varlığına göre şekillenmiş olan kentin formunun değişmesine ve doğal çevreden kaynaklanan kimliğin kaybolmasına neden olmaktadır.Yapılan analizlerden elde edilen bulguların ışığında, derelerin üzerinin açılması ve üzeri açık derelerin sağlıklı bir şekilde kentsel mekan içinde yer almaları, görsel, işitsel ve psikolojik gibi estetik nedenlerin yanı sıra, iklim ve gürültü kontrolünün sağlanması ve rekreasyonel açıdan kullanım olanakları tanıması bakımından da kentsel yaşam kalite düzeyini arttırıcı etkileri bulunmaktadır. Bu sonuçlardan yola çıkılarak, ülkemizde üzeri kapatılarak yok edilen derelerin üzerinin açılarak kente yeniden kazandırılması, yaşamsal kaliteyi olumlu yönde etkileyeceği gibi kentin doğal faktörlerden kaynaklanan kimliğinin korumasına ve doğal verilerin gelecek kuşaklara iletilmesine imkân tanıyacaktır.

In our country, disappearance of the natural resources in urban areas and inability to use existing natural resources effectively in urban space together with the speed urbanization make it harder to reach the aims of raising the quality of life in urban area and sustainability. The aim of this thesis is, in the context of regaining the streams which are covered and unhealthy in urban space in cities of our country, to research the importance of these streams as an urban identity in urban open space system, in the scope of sustaining the natural environment. In this way, to support the studies that will help to improve the level of urban life quality. Hypothesis of this thesis study is; Streams’ taking a healthy place in the urban space or regaining them for the cities improves the cities both, identity esthetically and visually and positively affects the level of urban life quality. In order to test these hypothesis, streams flowing into Bosphorous are included in the research regarding the form of Istanbul Strait. According to the completed classification, Beykoz Çubuklu stream, Üsküdar İstavroz stream, Göksu stream, Sarıyer stream and Tarabya stream in Istanbul Strait are established as areas of analysis that reflect different characteristics. Physical and morphological analyses were done in order to make evaluations about these areas. It was seen after the researches that uncovered streams are in an unhealthy position in urban space both visually and functionally. This situation affects the level of urban life quality negatively. Covering of streams causes the variation of the city form which was developed according to the existence of the stream in the past and disappearance of the identity coming from the natural environment.With the data obtained from the analyses, uncovering of streams and uncovered streams’ taking a healthy place in urban space have improving effects on the level of urban life quality because of esthetic causes like visual, audio and psychological causes, and also provision of climate and noise control and giving opportunity for recreational usage.In this manner, uncovering and regaining the streams that were destroyed by covering in our country will affect the urban life quality positively and also enable the protection of urban identity coming from the natural factors and delivering the natural elements to next generations.