Bandırma Elektrik Santrali Restorasyon Projesi

Abstract

Bu tez çalışmasında, Balıkesir İli, Bandırma İlçesi, İhsaniye Mahallesi, İstiklal Caddesi, No: 88, 60 pafta, 290 ada, 1 parselde konumlanan Bandırma Elektrik Santrali’nin günümüzdeki durumu belgelenmiş ve restorasyon projesi hazırlanmıştır. Bu kapsamda yerinde yapılan incelemeler ve ilgili kurum ve kişilerle görüşmelerle yapının tarihsel süreci saptanmıştır. İki kat yüksekliğinde toplam 410 m²’lik alana oturan kargir yapı, Bursa Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 20.10.1995 tarihinde 4731 sayılı kararla tescillenmiştir. 1928 yılında Bandırma’da sokakların ve evlerin aydınlatılması için kurulan santral Cumhuriyet’in ilk yıllarında, henüz ulusal dağıtım şebekesi kurulmadığı için şehir merkezlerinde, yerleşim bölgesinin ihtiyacı olan elektriği sağlamak üzere kurulan yerel dizel santrallerden biridir. 1928-1957 yılları arasında üç jeneratörle hizmet veren santrale, ilçenin büyümesi ve enerji ihtiyacının artmasıyla birlikte 1957 yılında ek bir yapı yapılarak yeni jeneratörler eklenmiştir. Bandırma’nın 1966 yılında ulusal elektrik şebekesine bağlanmasına kadar geçen sürede yapı hem elektrik üretim tesisi, hem de arıza bakım servisi olarak hizmet vermiştir. 1980-81 yıllarında sadece özel durumlarda çalıştırılan jeneratörler hurdacılara satılmış ve santral bir süre sadece arıza bakım servisi olarak kullanılmıştır. 13 Aralık 2006 tarihinde tamamen boşaltılan ve bir süre depo olarak değerlendirilen yapı, uzun süre onarım görmemesi sebebiyle ciddi şekilde tahrip olmuştur ve günümüzde kullanılamaz haldedir. Bandırma Elektrik Santrali’nin konu olarak ele alındığı bu tezin birinci bölümünde çalışmanın amacı, kapsamı ve belgeleme çalışmaları sırasında kullanılan yöntemler anlatılmıştır. İkinci bölümde öncelikle Türkiye’de elektriğin kullanım ve üretim süreci Cumhuriyet’ten önce ve sonraki dönemler şeklinde incelenmiş, ardından elektrik üretim yöntemleri ve dizel elektrik üretim santralleri hakkında detaylı bilgiler verilmiştir. Üçüncü bölümde Bandırma ilçesi ele alınmış, ilçenin tarihçesi ile birlikte sanayi yapısındaki gelişmeler anlatılmıştır. Çalışmanın dördüncü bölümünde Bandırma Elektrik Santrali’nin kurulum sürecinden ve bu süreç içerisinde geçirdiği değişimlerden bahsedilmiş, yapının mekansal kurgusu ve strüktürü incelenmiştir. Beşinci bölümde çeşitli kurum ve kuruluşlardan elde edilen bilgiler eşliğinde yapının geçirdiği dönemsel değişikliklerle restitüsyonu ele alınmıştır. Altıncı bölümde ise yapının onarımına ilişkin müdahale ve yeniden işlevlendirme önerileri yer almaktadır. Çalışma, tüm bu bilgi ve önerilerin değerlendirildiği sonuç bölümüyle tamamlanmıştır.

In this thesis; Bandırma Power Station situated in Balıkesir province, Bandırma town, İhsaniye district, İstiklal street, No: 88 (map section 60, isle 290, plot 1); is documented and its restoration project is prepared. In the content, by survey investigations made on the site and interviews, historical process of the building is determined. The two storey high 410 m² building is registered by Bursa Cultural and Natural Heritage Preservation Board on 20.10.1995 with 4731 numbered decree. In the first part of the thesis; the purpose, content, and the methods used during documentations are explained. In the second part; firstly usage and production of electricity in Turkey is exposed as before and after the founding of the republic, secondly a detailed information is given about electricity production methods and diesel power stations. In the third part; Bandırma is taken with its history and progress of the industrial structure as a town. In the fourth part of the thesis; installation process of the Bandırma Power Station and the transformations of the station during this process is explained and the building’s spatial fiction and structure is determined. In the fifth part; restitution projects with the periodical changes are taken by the information gathered from some institutions and corporations. In the sixth part; repairs and re-use recommendations are presented. The work is summed up with the evaluation of all the informations and recommendations.