Yatırım Projelerinin Belirsizlik Altında Bulanık Analitik Hiyerarşi Prosesi İle Değerlendirilmesi

Abstract

Bu çalışmada, bulanık analitik hiyerarşi prosesi ile belirsizlik altında firmaların yatırım kararlarını alırken karar vericilere destek vererek bu durumlarda karar verme sürecini standartlaştıran bir model geliştirilmiştir. Yatırım kararını etkileyen pek çok faktör sayısallaştırılamadığından karar vermede kullanılan sayısal modellere dahil edilemekte ve üst yönetime sunulan fizibilite raporuna ek olarak bu sözel şartlar da üst yönetime anlatılmakta ve üst yönetimin kendi zihinlerinin içinde gerçekleşen bir karar süreci sonucunda karar alınmaktadır. Çalışmada geliştirilen bu model yatırım kararını etkileyen tüm faktörleri karar sürecine dahil etmektedir. Her bir faktör farklı bir uzmanlık gerektirdiğinden karar verme sürecine farklı disiplinlerden uzmanlar dahil edilmekte ve bu uzmanlar alt faktörleri değerlendirmektedirler. Ana faktörlerin kendi aralarındaki önemlerine ise şirket stratejilerini ve önceliklerini belirleyen üst yönetim karar vermektedir. Ayrıca modeli işletecek uzman bir kadro da her bir uzmanın her bir faktör içindeki katılım faktörünü belirlemektedir; böylelikle modelin daha doğru sanuçlar vermesi sağlanmaktadır. Model ayrıca uzmanlara faktörleri karşılaştırırken ister tek bir sayı, ister bir sayı aralığı, isterse sözel bir ifade kullanma imkanı sunduğundan uzmanların aklındaki değerlendirmenin en kolay ve en gerçekçi şekilde ortaya konulması sağlanmaktadır. Çalışma sonucunda her bir alternatif bir global bulanık skor elde etmekte ve bu skorlar bir sıralama yöntemi ile sıralanarak aralarından en iyisi seçilmektedir.

In this study a model is developed, which is used by companies while making decisions about several investment projects under uncertainty. This model standardizes the decision process while supporting it. Some of the factors that affect the investment decision can not be expressed numerically. In such cases oral factors are also explained to the board of directors with the feasibility report and the final decision is made by directors according to their own perceptions and choices. The model that is developed in this study includes all factors that affect the decision process both oral and numerical ones. Each factor is from a different field of discipline that is why it needs to be investigated by many experts from different fields of disciplines. These experts evaluate the sub-factors and they all play a role on the final decision. The board of directors decides on the importance and effect of the main factors according to the company strategy and goals. In addition to these another group of experts who will use the model decides on the participation of each and every expert from different fields on each factor. This process provides better results from the model. This model can be used with an oral expression, an interval of numbers or just a number while comparing the factors. It helps the experts to express their evaluations in the most realistic and the simplest way. At the end of the study each alternative gets a global fuzzy score and they are classified and the best alternative is chosen according to this classification.