Kinetik cephe elemanlarının tasarım, üretim ve uygulama süreçlerinin incelenmesi ve endüstriyel tasarımın bu süreçlerdeki yeri

Abstract

Yapı, tasarım ve üretim aşamaları birçok uzmanlık gerektiren disiplinlerden oluşan karmaşık bir sistemdir. Sürekli bir gelişim içinde olan mimari üretim için günümüzde yeni bir kavram olan kinetik mimari'den ortaya çıkan 'kinetik cephe' elemanlarının tasarım, üretim ve uygulama süreçleri incelenecektir. Kinetik cephe, bir yapının dış cephesinde kullanılan ve hareket kabiliyetine sahip bileşenlerden oluşan bir cephe sistemidir. Bu çalışma, kinetik mimariden doğan ve yapıların dış yüzeylerinde hareketli bileşenler barındıran "kinetik cephe" kavramını, detaylı biçimde ele almıştır. Araştırmanın temel amacı, kinetik cephe tasarım ve üretim aşamalarında endüstriyel tasarımcıların rolünü, mimar ve mühendislerle olan etkileşimlerini ve proje sürecinin çok disiplinli yapısını ortaya koymaktır. Bu doğrultuda, Türkiye'de kinetik cephe üzerine faaliyet gösteren veya bu alana ilgi duyan mimar, cephe müteahhidi ve üretici firmalarla yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmış; elde edilen veriler içerik analizi yöntemiyle incelenmiştir. Bulgular göstermektedir ki kinetik cephe projeleri, farklı uzmanlıkların eşgüdüm içinde çalışmasını gerektiren karmaşık bir yapıya sahiptir. Mimarlar, tasarım sürecinde yenilikçi ve estetik odaklı arayışlarını sürdürürken; endüstriyel tasarımcılar, malzeme seçimi ve seri üretim olanakları üzerine yoğunlaşarak kullanıcı odaklı ve uygulanabilir çözümler geliştirmektedir. Özellikle hareketli cephe bileşenlerinin otomasyon ve bakım-onarım süreçlerinde mühendislik disipliniyle de güçlü bir etkileşim yaşanmakta; bu durum, projelerin yüksek maliyet ve teknik yeterlilik gibi engellerle karşılaşmasına yol açabilmektedir. Araştırma aynı zamanda, kinetik cephelerin gün ışığı kontrolü, ısı yönetimi ve estetik bütünlük gibi konularda sağladığı avantajların, cephe tasarımını geleneksel yaklaşımlardan ayırdığını ve uzun vadede sürdürülebilirlik potansiyelini güçlendirdiğini ortaya koymuştur. Ancak otomasyon sistemlerinin uyumlanmasındaki uzmanlık eksikliği ve koordinasyon zorlukları, uygulama aşamalarında kalite ve verimlilik sorunlarına yol açabilmektedir. Sonuç olarak, kinetik cephe sistemlerinin yapı sektöründe kalıcı bir yer edinmesi için farklı paydaşların disiplinler arası iş birliğini derinleştirmesi, uzmanlaşmış tasarımcıların malzeme ve üretim optimizasyonu konusundaki katkılarından daha etkin yararlanılması ve enerji verimliliği ile çevresel faktörlerin bütüncül şekilde gözetilmesi gerekmektedir. Çalışma, kinetik cephe projelerinin pratik uygulamalarına ışık tutarken, gelecekte bu alanda daha fazla Ar-Ge çalışması ve kamusal-özel sektör iş birliğine duyulan ihtiyacı vurgulamaktadır. Endüstriyel tasarımcılar hali hazırda inşaat sektöründe yapı bileşenleri tasarım, üretim ve uygulama safhalarında; yeni ürünlerin geliştirilmesinden ve yapılı çevreye uyumlanmasından sorumlu ürün yöneticisi veya uzman tasarımcı olarak görev alabilmektedirler. Bu çalışma, yapı bileşenlerinin önemli bir unsuru olan "cephe elemanlarının" tasarım ve üretim süreçlerinde endüstriyel tasarımcıların nasıl çalıştıkları, ne tür görevler üstlendikleriyle de ilgilidir.