Halka açık anonim şirketlerde yönetim kurulunda kadın temsili ve şirket performansına etkisi

Abstract

Kâr odaklı yaklaşımın tek başına yeterli olmadığını ortaya koyan anlayışın ön plana çıkmaya başlamasıyla birlikte, şirketlerin paydaşlarıyla olan ilişkileri ve performansları da daha kapsayıcı bir şekilde değerlendirilmeye başlanmıştır. Bu bağlamda, şirketlerin performansları artık yalnızca finansal göstergeler üzerinden değil sürdürülebilirlik faaliyetleri üzerinden de izlenmektedir. Yönetim kurullarında cinsiyet dengesinin sağlanması ve kadın temsilinin artırılması da şirketlerin hem finansal hem de sürdürülebilirlik performansı üzerinde anlamlı bir etkiye sahiptir. Kapsayıcı ve katılımcı politikaların teşvik edilmesi toplumsal düzeyde de olumlu bir etkiye sahiptir ve sürdürülebilir kalkınmaya da katkı sağlamaktadır. Türkiye'de, kadınların yönetim kurulunda temsiline ilişkin düzenleme, Sermaye Piyasası Kurulu tarafından yayımlanan ve halka açık şirketlerin tabi olduğu Kurumsal Yönetim İlkeleri arasında yer almaktadır. Yönetim kurulu üyelerinin en az %25'inin kadın olması hedefiyle şirketlerin politika oluşturması ve bu hususta kaydedilen ilerlemenin yıllık olarak değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu düzenleme zorunlu bir yasal kota olmayıp tavsiye edici niteliktedir. Kadınların yönetim kurulunda temsilinin artması Birleşmiş Milletler tarafından 2030 yılına kadar ulaşılması hedeflenen Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları arasında da yer almaktadır. Yönetim kurulu düzeyinde yapılacak düzenlemeler Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlarına ulaşılmasında yardımcı olacak ve gösterge teşkil edecektir. Uygulama bölümünde payları Borsa İstanbul Kurumsal Yönetim Endeksi'nde işlem gören şirketlere yönelik finansal analizde aktif karlılık ve faaliyet karlılığı bağımlı değişken, yönetim kurulundaki kadın oranı ve makroekonomik göstergeler bağımsız değişken olarak belirlenmiştir. Analiz sonucunda, %10 istatistiki anlamlılık düzeyinde, yönetim kurulunda kadın üye oranının artmasının faaliyet karlılığı üzerinde olumlu etkisi olduğu, aktif karlılık üzerinde ise istatistiki olarak anlamlı bir etkisi olmadığı tespit edilmiştir. Ülkemizde yönetim kurulunda kadın temsilinin düşük düzeyde olması çalışmanın önemli bir kısıtını oluşturmuştur.

Since it has been recognized that a profit-oriented approach alone is insufficient, companies' relationships with stakeholders and performance are now being evaluated more inclusively. In this context, performance is now measured not only through financial indicators but also through sustainability activities. Providing women with equal opportunities in the economy and enabling them to access decision-making positions is crucial for reducing the gender gap and achieving sustainable development. In Türkiye, the legal framework addressing women's representation is addressed in the Corporate Governance Principles issued by the Capital Markets Board, which applies to publicly listed companies. These Principles recommend the establishment of policies aimed at ensuring that at least 25% of board members are women. This recommendation, however, is advisory rather than a mandatory quota. Increasing the representation of women on boards is also included among the United Nations' Sustainable Development Goals (SDGs), which are targeted for achievement by 2030. In the financial analysis conducted for the listed companies on Borsa Istanbul Corporate Governance Index, return on assets (ROA) and operating profitability are defined as dependent variables. Proportion of women on the board and macroeconomic indicators are identified as independent variables. The analysis results indicate that, at a 10% statistical significance level, an increase in the proportion of women on the board has a positive impact on operating profitability. At the same time, no statistically significant effect was found on the ROA. The low level of female representation on corporate boards in Türkiye has constituted a significant limitation.