İstanbul'da mikro hareketlilik: Paylaşımlı e-skuter kullanıcı özellikleri ve karşılaşılan zorluklar

Abstract

Yoğun nüfuslu kentsel alanlarda trafik tıkanıklığı sebebiyle uzayan yolculuk süreleri insanları yeni ulaşım seçenekleri aramaya itmiştir. Otomobillere göre daha çevreci ve hafif çözümler sunan mikro hareketlilik taşıtları son zamanlarda özellikle kısa mesafeli yolculuklarda kullanılması ile gündeme gelmiştir. Günümüzde ulaşım plancılarının mikro hareketlilik olgusu hakkında aklına takılan önemli soru, özellikle kısa yolculuklar için mikro hareketlilik sistemlerinin trafik sıkışıklığını ortadan kaldırarak, çevresel etkileri azaltarak, kaliteli yolculuk zamanı sağlayarak ve güvenlik konularını dikkate alarak hareketlilik gereksinimini karşılayıp karşılayamayacağıdır. Bu tez çalışmasının ana amacı İstanbul'da paylaşımlı e-skuterler özelinde mikro hareketlilik olgusu hakkında fikir edinip sonraki çalışmalara altlık oluşturmak ve mikro hareketliliğin geliştirilmesine yönelik önerilerde bulunabilmektedir. Bu amaç doğrultusunda İstanbul'da paylaşımlı elektrikli skuter (e-skuter) kullanıcılarının sosyal özellikleri, yolculuk davranışları, güvenlik sorunları, kullanım nedenleri, karşılaşılan zorluklar ve kiralama ücreti ödeme isteği araştırılmıştır. Bu tezin araştırma konusu İstanbul'da paylaşımlı e-skuter sistemlerinin özelleşmiş bir pazara hizmet ettiği sorusu üzerinden kurgulanmıştır. Ayrıca diğer bir araştırma sorusu da özellikle kısa yolculuklar için paylaşımlı e-skuterlerin trafik sıkışıklığını ortadan kaldırarak, çevresel etkileri azaltarak, kaliteli yolculuk zamanı sağlayarak ve güvenlik konularını dikkate alarak hareketlilik gereksinimini karşılayıp karşılayamayacağıdır. Bu araştırma soruları ile paylaşımlı e-skuter olgusunu inceleyebilmek için yolculuk davranışları, güvenlik sorunları, kullanım nedenleri, karşılaşılan zorluklar ve kiralama ücreti ödeme isteği verileri üzerinden çeşitli çapraz sorgular yapılarak hipotezler ve alt hipotezler oluşturulmuştur. Oluşturulan 8 hipotez aşağıdaki gibidir: H1: Paylaşımlı e-skuterlerin kullanım sıklığı ile cinsiyet, iş durumu ve gelir durumu arasında anlamlı bir fark yoktur. H2: Paylaşımlı e-skuterlerle yapılan yolculuk amaçları ile cinsiyet ve kullanım sıklığı arasında anlamlı bir fark yoktur. H3: Paylaşımlı e-skuter kullanımı ile gerçekleşen türel kayma ile cinsiyet, otomobil sahipliği ve kullanım sıklığı arasında anlamlı bir fark yoktur. H4: Paylaşımlı e-skuterle kaza olasılığı ile cinsiyet ve otomobil sahipliği arasında anlamlı bir fark yoktur. H5: Paylaşımlı e-skuter kullanma nedenleri ile cinsiyet arasında anlamlı bir fark yoktur. H6: Paylaşımlı e-skuter kullanırken karşılaşılan zorluklar ile cinsiyet arasında anlamlı bir fark yoktur. H7: 10 dakikalık paylaşımlı e-skuter sürüşü için ödeme isteği ile cinsiyet ve gelir durumu arasında anlamlı bir fark yoktur.