Perakende Satınalmasında Tedarikçi Seçimi Karar Süreci: Analitik Hiyerarşi Süreci Yaklaşımı İle Türk Perakende Sektöründe Tedarikçi Seçim Kriter Ağırlıklarının Tespit Edilmesi

Abstract

Bu çalışmanın ana amacı Türk Perakende sektöründe tedarikçi seçimi karar sürecinin hiyerarşik yapısının oluşturulmasıdır. Bu amaç doğrultusunda 3 adet araştırma sorusu oluşturulmuştur: Türk Perakende sektöründe en uygun tedarikçi seçimi karar sürecine etki eden anahtar kriterler nelerdir? Perakende satınalması karar süreci kriterleri arasında nasıl bir hiyerarşik yapı bulunmaktadır? Bu kriterlerin öncelik ağırlıkları nelerdir? Literatür yoğun bir şekilde araştırılmış, telefon ve derinlemesine mülakatlarla kriterler ortaya çıkarılmıştır. Ortaya çıkarılan kriterler literatür desteği ve derinlemesine, telefon mülakatları yardımı gruplandırılarak en uygun tedarikçi seçiminin hiyerarşik karar modeli oluşturulmuştur. Türk perakende sektöründe çalışan satınalmacılar tarafından değerlendirilen anketler Analitik Hiyerarşi Süreci(AHS) yaklaşımı kullanan bir bilgisayar programı yardımı ile analiz edilmiş ve kriterlerin göreceli ağırlıkları ortaya çıkarılmıştır. İlk seviye kriterlerinin karşılaştırma analizi sonrasında Ürün 1 üzerinden 0.47 önem derecesinde değerlendirilmiştir. Bu kriteri Tedarikçi karakteristiği 0.16 , Perakendeci Politikaları 0.13, Bilgi kaynakları 0.13 ve hem tedarikçinin hem de perakendecinin faaliyet gösterdiği ülkedeki Ekonomik ve gümrük durumları ise 0.10 ağırlıklarla takip etmiştir.Bu sonuçlar göstermiştir ki Ürün en yakın kriterden 3 kat daha önemlidir ve satınalma kararına etki eden en önemli kriter olarak seçilmiştir.

The main purpose of this research was to develop a hierarchical structure of supplier selection criteria in Turkish retail market. The following three specific questions were addressed. What are the key factors having impact on the retail buying decision process while selecting the most appropriate supplier? What type of a hierarchy between the criteria of the retail buying decision is existing? What is the relative importance of the criteria? The literature was deeply analyzed and by the help of in-depth and telephone interviews, the criteria are derived. By the help of literature and telephone interviews and hierarchical model of the selecting the most appropriate supplier is structured. Questionnaires that are evaluated from the retail buyers who work in Turkish retail market was analyzed with a computer software which used Analytic Hierarchy Process (AHP) method in order to determine the relative importance of the criteria that are derived and structured as hierarchical model. According to the overall priorities the comparison between first hierarchical level shows that “Product” has importance weight 0.47 followed by “Supplier Business Characteristics” with a weight 0.16, “Retailer Business Policies” with a weight 0.14, “Information sources” with a weight 0.13 and “Market Characteristics in Supplier and Retailer Trading Area” with an importance weight 0.10. These results show that Product characteristic is 3 times more important than the other criteria.