90’lı Yıllarda Mekanın Değişen Yönlerinin Değerlendirilmesi: İstanbul Örneği

Abstract

1990’lı yıllarda mekanda pek çok değişim gözlemlenmektedir. Yeni yapı mekan türlerinin, yeni kullanım biçimlerinin yanı sıra, mekanın anlamsal olarak da değiştiği düşünülmektedir. Kişilerin mekanla olan ilişkisinde tüketim ve tüketim kültürünün etkileri öne çıkmaktadır. Günlük yaşamın önemli bir bölümünü etkileyen kitle iletişim araçlarının (medya), yaşanılan çevre ve bu çevreyle kurulan ilişkiler üzerindeki etkileri olduğu düşünülmektedir. Mekanın, fiziksel varlığı, anlamı, kullanımı ve algılanışında yaşanan farklılaşmaların değerlendirilmesinde, kitle iletişim araçlarının etkin bir rol oynadığı düşünülmektedir. İletişim, hem duygu ve düşüncelerin aktarımını içeren bir süreç, hem de bu süreç içinde yaratılan veya kullanılan anlamların bütünüdür. Kitle iletişim araçları, iletişimin teknolojik aygıtlar aracılığıyla, profesyonel grupların hazırladıkları içeriklerin heterojen kitlelere iletilmesi olarak açıklanabilir. Teknolojinin hızlı gelişimiyle doğru orantılı olarak ulaştıkları kitle genişlemekte ve etkisi artmaktadırlar. Kitle iletişiminin toplumsal etkisinin araştırılması, bu konudaki literatürde önemli bir yer tutmaktadır. Toplum üzerinde ne kadar etkili olduğu kesin olarak kanıtlanmamıştır ancak kitle iletişiminin toplumsal işlevleri ve “küresel tüketim kültürüne” etkileri geniş oranda kabul görmektedir. Mekan, günümüzün sosyal, ekonomik ve kültürel ortamında yaşanan değişimlerle birlikte farklılaşmakta, kullanımı ve anlamı değişmektedir. Bu değişimlerde medya, hem mekandaki fiziksel varlığıyla hem de içeriğiyle önemli bir role sahiptir. Medya içeriği ve mekan ilişkisi üç grupta toplanabilir: mekana ilişkin haberler, medya içeriğinin mekan kullanımına etkileri ve kurgu mekanların mekan algısında yarattığı farklılaşmalar. Medyanın mekana etkisinin anlaşılabilmesi için, günlük gazete ve mimari dergilerde, seçilen bir mekanın nasıl yansıtıldığı incelenmiştir. Bu inceleme sırasında kullanım ve anlamı etkileyen öğelerin saptanması amaçlanmıştır. Bu görüşler doğrultusunda alan çalışması olarak, İstanbul’un şehirsel tartışmalar ve toplumsal olaylar açısından önemli bir yeri olan Taksim Meydanı seçilmiş ve medya içeriğinde yansıtılan yönleriyle ele alınmıştır. Taksim Meydanı’nda, medyanın fiziksel varlığı ve medya içeriğinde Taksim Meydanı’nın hangi başlıklar altında ele alındığı araştırılmıştır. Sonuç bölümünde Taksim Meydanı’nın mekansal tanımlanmasında medyanın nasıl etkiler yaratmış olduğu tartışılmaktadır.

In 1990’s, changes in space have been observed. Besides the introduction of new types and new ways of use of space, the meaning of space is thought to have changed as well. In the relationship of people and space, the effects of consumption and the consumption culture can clearly be seen. Mass media, with its affects on the majority of daily life, is thought to influence the environment and the relationship one has with this environment. In the evaluation of changes in the physical being, the meaning, the use and the perception of space, mass media is believed to have an effective role. Communication is both a process of transferring feelings and thoughts, and also the total of all the meanings created and used within this process. Communication models are proposals for the explanation of this process. Mass media can be described as the transfer of content created by professionals to heterogeneous groups through technological devices. In line with the speed of change of technology, the size of this mass and the influence of media on this mass increase. The studies on the effects of mass media on society construct the majority of literature on this subject. Though not proven, the societal functions and the effects on “global consumption culture” of mass media have been widely accepted. Space, with changes in today’s social, economical and cultural environment, undergoes differentiations in its meaning and use. Media - both physically and content wise - has an important role in this change. The relationship of media content with space can be grouped under three headings: news related to space; the effects of media content on the use of space and the differentiations of space perception due to fictive content. In order to understand the effects of media on space, how a certain place is mirrored in the content of daily newspapers and architectural magazines is examined. In doing this, determining the elements that constitute the use and meaning of space is aimed. Therefore, as the field study, Taksim Square – one of the most important places in Istanbul with regard to city discussions and societal events – has been chosen, and its reflections on media has been studied. The physical presence of media at Taksim Square and the headings under which Taksim Square is mentioned in media is researched. In the conclusion section, how media affects the spatial definition of Taksim Square has been discussed.