Depreme dayanıklı bina tasarım sorunlarının tanıtılması

Abstract

Türkiye gibi deprem riskinin fazla olduğu bir ülkede, bina tasarımlarında deprem etkisinin göz önüne alınmasının gerekliliği; yaşanan son depremlerle bir kez daha ortaya çıkmıştır. Binanın biçiminin mimari tasarım aşamasında belirmesi ve genel kararların mimar tarafından verilmesi sebebiyle, mimari tasarım aşaması depreme dayanıklı bina tasarımında önemli bir yer edinmektedir. Depreme dayanıklılık yönünden uygun tasarlanmamış bir binanın hesaplarla iyileştirilmesi çok güç, hatta bazı durumlarda imkansız olmaktadır. Bu nedenle, mimarın, bina tasarımına yaklaşırken, deprem hareketini ve depremin yapıya olan etkilerini göz önünde bulundurması gerekmektedir. Tez çalışmasının amacı; deprem olgusunun tanıtılarak; mimari tasarımın deprem dayanımındaki öneminin vurgulanması, depreme dayanıklı bina tasarım sorunlarının irdelenerek, yıllardır edinilmiş gözlem ve deneyler sonucu oluşturulmuş mimari tasarım kriterlerinin açıklanmasıdır. Bu bağlamda çalışma; giriş, konunun tanıtılması, problemin belirlenmesi, yapıların deprem etkilerine karşı korunması ve sonuçlar olmak üzere beş bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde; konuya genel bir yaklaşımla giriş yapılmakta, konunun önemi ve konuya yaklaşım tarzı açıklanmaktadır. İkinci bölümde; deprem hareketi, deprem-zemin ilişkisi ve depreme dayanıklı yapı tasarım ilkeleriyle ilgili temel kavramlar açıklanarak; mimari tasarım aşamasında bahsedilecek konular ve mimari tasarımın deprem dayanımındaki öneminin daha iyi anlaşılmasını sağlayacak kavramlar tanıtılmaktadır. Üçüncü bölümde; deprem dayanımında mimari tasarımın yeri ve önemi vurgulanarak, bina konfigürasyonundan ve bitişik binaların durumundan kaynaklanan sorunlar açıklanmaktadır. Ayrıca depreme dayanıklılık yönünden mimari yapı elemanlarının davranışları incelenmekte ve taşıyıcı sistem türlerinin özellikleri tanıtılarak, taşıyıcı sistem tasarımında ve seçiminde göz önünde bulundurulması gereken hususlar belirtilmektedir. Dördüncü bölümde, yapıların deprem etkisinden korunması yöntemleri tanıtılarak, deprem etkilerinin sismik kontrol sistemleriyle izole edilmesi anlatılmaktadır. Sismik izolasyon sistemleri açıklanarak bunların mimari tasarıma etkileri belirtilmektedir. Sonuç bölümünde ise depreme dayanıklı betonarme bina tasarımına mimari açıdan yaklaşımın gerekliliği ve dikkat edilmesi gereken hususlarla ilgili bilgi verilmekte ve tez çalışmasından elde edilen sonuçlar irdelenmektedir.

In a country like Turkey, where there is a high risk of earthquakes, the requirement for the consideration of the effect of earthquakes on the building designs is once more seen with the last earthquake happened. Due to the emerging of the building's structure in the architectural design stage and general decisions being given by the architect, the architectural design stage in designing buildings, which are resistant against earthquakes, occupies a significant place. The improvement of a building, which is not designed with appropriate resistance against earthquake, by calculations is very hard, whereas almost impossible. Because of this, when approaching the building design, an architect should consider the movement of the earthquake and the effects of the earthquake on the building. The purpose of this thesis study is; by introducing the earthquake phenomenon, the statement of the importance of architectural design on resistancy against earthquake and; by inspecting the design problems of buildings which are resistant against earthquake, the description of the architectural design criteria which are formed as the results of the observations and experiments made for years. The study within this scope is comprised of five sections which are the presentation of the subject, the determination of the problem, the protection of the buildings against the effect of the earthquake and the conclusion. In the first section; an introduction to the subject is made by a general approach, the significance of the subject and the approaching method to the subject is described. In the second section: basic concepts related to the movement of the earthquake, the earthquake-ground relation, and the earthquake-resistant structure design principles are described and the concepts which will provide a better understanding to the importance of the architectural design in resistancy against earthquake, are introduced. In the third section; the place and importance of architectural design in resistancy against earthquake is stressed, the problems arising from building configuration and the status of the adjacent buildings are explained. Moreover, the behavior of the architectural structure elements regarding their resistancy against earthquake, is examined and the specifications of the structural system types are introduced, and the conditions which should be considered in designing and choosing of the structural system are indicated. In the fourth section; the methods of protecting the buildings against the effect of the earthquake, are introduced, and the isolation of the earthquake effects by seismic xix control systems is described. Seismic isolation systems are explained and their effects on the architectural design are indicated. In the conclusion section, the necessity of approaching the earthquake-resistant concrete building design from the point of architectural design is stated, information is given about the conditions which should be considered and the results obtained from this thesis study are examined.