Kentsel dönüşüm projeleri ile oluşan kayıp mekânların geri kazanımı sürecinde kentsel tasarımın rolü

Abstract

Bu çalışma kapsamında, literatür okumaları ve örnek kentsel dönüşüm projelerinin incelenmesi üzerine oluşan kayıp mekânlar ve oluşum sebepleri tespit edilmiştir. Yapılan tespitlerin, kentsel tasarım sürecinde çözümlenmesi adına 10 adet kriter belirlenmiştir. Bu kriterler önce mahalle ölçeğindeki kentsel dönüşüm projelerinde, site/bina ölçeğindeki kentsel dönüşüm projelerinde ve kentsel ortak kullanım alanlarındaki kentsel dönüşüm projelerinde olmak üzere üç farklı ölçekte seçilmiş 13 proje kapsamında değerlendirilmiştir. Projelerin hangi kriterde ne gibi eksiklikleri olduğu ve ortaya çıkan kayıp mekânların oluşum sebepleri ve geri kazanılması için yürütülmesi gereken çalışmanın ne olması gerektiği üzerine çıkarımlar yapılmıştır. Ardından, belirlenen bir pilot alanda, kentsel tasarım ile yürütülecek bir dönüşüm projesinin hazırlanması sürecinde aşama aşama uygulanmıştır. Tasarım sonucu ortaya çıkan mekânların kayıp mekân olma potansiyelleri ve kullanım durumları değerlendirilmiştir. Çalışma kapsamında, kentsel dönüşüm projelerinin hazırlanması ve uygulanması sürecine, kentsel tasarımın da dâhil olması ve kayıp mekânların ortaya çıkma ihtimalinin en aza indirilmesi hedeflenmektedir.

Within the scope of this study, the lost spaces and the reasons for their formation were determined by the literature readings and the examination of the sample urban transformation projects. In order to analyze the determinations made in the urban design process, 10 criteria have been determined. In addition to these criteria, due to the geographical situation of the transformation areas, their relations with their natural and built environments, and many similar, site-specific differences, various urban transformation implementation tools and intervention forms are required. These forms of intervention should include many site-specific approaches as well as the basic urban design criteria that are determined in the transformation process and can be applied to every area. The determined criteria were evaluated within the scope of 13 projects selected in three different scales, first in neighborhood scale urban regeneration projects, site/building scale urban regeneration projects, and urban regeneration projects in urban common areas. In the examples examined in terms of scale differences, the reasons for the emergence of the lost spaces and therefore the type of space considered as the lost space also differ. Since design approaches suitable for the scales of the areas of the methods followed in the projects implemented at different scales have not been developed, the formation of lost space is observed due to scale differences. If the determined design criteria do not cover every scale, the probability of lost spaces increases in scale differences in the created common areas. For this reason, the samples selected to be analyzed in the thesis study are at different scales and the examined criteria were evaluated separately for each scaled project. Inferences were made on the criteria and deficiencies of the projects, the reasons for the formation of the lost spaces, and what the work to be carried out for their recovery should be. Then, in a determined pilot area, the criteria determined during the preparation of a transformation project to be carried out with urban design and the additional criteria needed for the site were applied step by step. The potential of the spaces that emerged as a result of the design to be lost spaces and their use cases were evaluated. The scope of the study is aimed to include urban design in the preparation and implementation of urban transformation projects and to minimize the possibility of the emergence of lost spaces.