Gecekondu Alanlarına Yönelik Politika Ve Yasal Düzenlemelerin Bu Alanlar Üzerindeki Etkileri: Kağıthane Örneği

Abstract

Günümüzde konut sorunu gelişmişlik düzeyi ne olursa olsun her ülkenin karşılaştığı ve çeşitli politikalarla çözüm aradığı bir olgudur. Gelişmiş ülkelerde, 1980’lerden sonra konut politikalarında kiralık konut, mülk konut, kira ödenekleri ve vergi muafiyetleri gibi farklı yöntemlerle, alternatif konut sunumu sağlanmıştır. Gelişmekte olan ülkelerde sosyal konut ve sınırlı sayıdaki kredi uygulamaları çok etkili olamamıştır. Gecekondulara karşı BM ve Dünya Bankasının desteklediği gecekonduların ıslahı ve altyapılı arsa sunma projeleri de çok sınırlı kalmıştır. Türkiye’de gecekondu alanlarının dönüşümü için uygulanan en yaygın yöntem ise bu alanların ıslah imar planı yapılarak dönüşmesini sağlamaktır. Bu tezde ele alınan problem, gecekondu alanlarının iyileştirilmesi amacıyla yapılan düzenlemelerin, yerleşmenin doğal yapıyla uyumunu sağlama, konut ve çevresinin fiziksel koşularını iyileştirme, bölge yaşayanlarının konut sorununu çözme ve düzenleme sonrasında sürdürülebilir yaşam çevreleri oluşturma konularında düzenleme sonrasında ortaya çıkan sorunlara çözüm getirme noktasındaki yetersizliği ve değişim sonrası ortaya çıkardığı olumsuzlukladır. Bu çalışmada kullanılan verilerin bazıları arazi tespit çalışmaları sonucunda, bazıları da kullanıcılarla yapılan anketler sonucunda yapılan değerlendirme yoluyla elde edilmiştir. Coğrafi Bilgi Sistem tabanlı programlarda, alan araştırmasından elde edilen verilerle bir veri tabanı oluşturulmuştur. Daha sonra bu veritabanı ile sayısal haritalar ilişkilendirilerek analiz haritaları üretilmiştir. Bu çalışmada üç önemli sonuca varılmıştır. Bunlardan birincisi, gecekondu alanlarına yönelik olarak yapılan düzenlemelerin neden olduğu doğal yapıya zarar verici gelişme, aşırı altyapı maliyeti ve bu aşırı maliyete rağmen etkili servis hizmetlerinin sağlanamaması nedeniyle sürdürülebilir değildir. İkincisi, hanehalklarının maksimum rant beklentisi ve konut sahibi olma gibi istekleri oldukça yoğun (parselin tamamına yakın) yapılanmalar ortaya çıkarmaktadır. Ayrıca düzenleme sonrasında yerleşmenin fiziksel koşularında da gözle görülür bir iyileşme sağlanamamaktadır. Bunun sonucunda, düzenleme sonrasında yaşanabilir çevre şartlarını sağlamak hayli zor olmaktadır. Sonuncusu, düzenleme sonrasında konut maliyetleri ve kira değerleri yükselmekte ve ödenebilir konutlar üretilememektedir.

Throughout the twenteeth century, different housing policies have been developed in different countries and they have changed in time in response to the changing housing problems. In industrialized countries after the 1980s, rental housing, rent allowances, owner occupation, mortgage tax exemptions, have been aimed to solve housing problems of low income people in these countries. In developing countries, squatter settlements have grown within the informal housing market. UN and World Bank gave some financial support to the slum upgrading and site and service projects, but this type of projects were not widespread. In Turkey, in 1984, each squatter was given permission to build 4 floors and many squatter areas rapidly transformed and turned into high density areas. More widespread method to upgrade squatter settlements was the Upgrading Plan which was brought into force after 1983 with the 775 act. The problems taken into consideration in this study are the insufficient response to a) the developments that are not in harmony with the natural environment, b)the improvement of housing conditions, c) solutions for affordable housing d) provision sustainable settlements. The data, which is used in the assessment of this study is collected through research and case study. In this study, two types of analysis have been utilized. The first one is socio-economic analysis the data of which was obtained from the household survey. The second is a physical analysis the data of which was obtained from site analysis. The results of this study are as follows: Firstly, the regulations to upgrade squatter settlements resulted in developments that are harmful for the natural environment due to excessive utilitiy costs and ineffective services after upgrading and these have not been able to provide sustainable development strategies. Secondly, the expectations of households for ownership, providing a house for their children and requesting for more construction on land, resulted in high land use intensity. Besides, upgrading plans have difficulties in improving housing conditions due to the lack of a financial support system. In conclusion, squatter upgrading system has not been able to provide liveable settlements. Lastly, provision of affordable housing has not been achieved after the transformation of squatters with Upgrading Plans.