İç Mekanda Yön Bulma: Büyük Ölçekli Binalarda İnceleme

Abstract

Mekan; içerisinde ihtiyaçlara bağlı olarak eylemlerin gerçekleştirildiği bir ortamdır. Eylemler mekanı kullanmaya yönelik olup mekan içindeki sirkülasyonu sağlar. Bir mekana girildiğinde; ilk olarak mekan hakkında bilgi edinmeye dair algılama süreci, ardından ihtiyacımıza yönelik olarak mekanda hareket etme eylemleri gerçekleştirilir. Mekan içinde yön bulma kavramı, bu kapsamda devreye girmektedir ve mekanda gerçekleştirilen davranışlarda ve sirkülasyonda yön bulma bu nedenle önemli bir yer tutmaktadır. Kent içinde kendi evinizin bulunduğu siteyi bulmaktan, sitenizin içinde kendi oturduğunuz binaya ulaşmaya, daha sonra evinize girip odalar arasındaki hareketinize kadar her adımda aynı konuyla karşı karşıya kalırsınız: Belirli yönlere doğru ilerleme ve hedeflediğiniz konuma ulaşma ihtiyacı. İster kent, ister bina, isterse iç mekan ölçeğinde olsun; hareket ve sirkülasyonun giderek hızlandığı bir süreçte, zaman ve hız kavramlarını da göz önünde bulundurursak bir noktadan, ulaşılmak istenen hedef noktasına en kısa, en hızlı ve en az enerji harcayarak ulaşmanın gerekliliği kaçınılmazdır. Tez kapsamında, bu noktadan hareketle, ilk olarak mekan ve mekanın nasıl algılandığına dair genel bilgiler verilerek mekan-algı arasındaki ilişkiye değinilmektedir. Ardından yön bulmanın hayatımızda neden önemli olduğu ve algının yön bulmada ne gibi etkisi olduğu bir arada incelenmektedir. Algı ve yön bulma arasındaki ilişki incelenerek genel kavramlar hakkında ön bilgi verilmektedir. Çalışma, mekanda yön bulma konusunu büyük ölçekli kamusal mekanlar üzerinden incelemekte ve yönlendirme tasarımına ilişkin kriterler ortaya koymaktadır. Bu kapsamda mekansal altyapı ve organizasyona, mekanda algı psikolojisine ve bilgilendirme sistemlerine dayalı yön bulma hissinin oluşması ele alınmaktadır. Tüm bu veriler göz önünde bulundurularak büyük ölçekli kamusal mekanlarda hızlı akışın ve yönlenmenin daha çok gerektiğine dikkat çekilmekte ve örnek analizleri yapılmaktadır. Çalışmada son olarak büyük ölçekli bina sınıflandırmasına girebilecek İTÜ Ayazağa Metro İstasyonu'nda yön bulma sorunları irdelenip, metro içindeki hedef belirlenen noktaya ulaşmada yön bulmaya yönelik öneriler sunulmakta ve çalışma değerlendirme ve sonuç bölümleriyle tamamlanmaktadır.

Space is an environment which people make their actions according to their needs. Actions are for using the environment and providing the circulation in the space. While entering to a space, first the process of perception and having the information about the space begins, then the process of movement to the target comes. Wayfinding concept comes to an important point in this extent and it becomes significiant because of these actions and circulation which we make in a space. In the city while trying to find your own neighbourhood, or while finding your house in the neighbourhood, or entering your house and circulating between the rooms; all the same subject is happening: To orient into some ways and the necessity of reaching to your targets. Either in the scale of city, building or interior; seeing that the movement and circulation accelerating gradually; the concept of speed should be taken into consideration. Thus, the need of reaching from one point to another point in the shortest and fastest way with spending at least energy cannot be ignored. In this thesis, with this point of view, firstly some general information about the space and spatial perception is given and the relationship between space and perception is examined. Then the reasons why wayfinding is required in our lives and how perception effects the wayfinding is studied. The relationship between perception and wayfinding is explained and some pre-informations about the general subjects are given. The study examines the subject over the big scale buildings and public spaces and presents the criterias about the wayfinding design. In these ways, the subjects of spatial organisation, spatial perception and pschyhology and information systems are coming into the issue which creates the sense of wayfinding. Considering all these; it is tried to take attention to the point that in big scaled buildings and public spaces, orienting people is becoming more important while analysing examples. In the conclusion of the study, as a big scaled building, İTÜ Ayazağa Metro Station is researched. The problems of orienting in a metro is questioned and some suggestions about reaching the targets in the metro are presented and the study ends with the evaluation and conclusion parts.