Günümüze Kadar Gelmiş Köy Seyirlik Oyunlarından Örnekler

Abstract

Köy seyirlik oyunları köy halkının (düğün, bayram ya da hasat gibi) önemsediği gün ya da özel durumlarda genellikle "oyun yapma", "oyun çıkarma" adı altında bereket, bolluk, sağlık ve yeni yılı karşılamak amacıyla oynadığı törensel içerikli oyunlardır. Geleneksel Türk Tiyatrosu içinde anonim bir yapıya sahip olan köy seyirlik oyunları çağlar boyu süregelen bir gelenektir. Oynandığı topluluğun sosyal ve kültürel düzeyinden etkilenmiştir. Köy seyirlik oyunların halk kültüründe; halk tiyatrosunun alt kadrosunda yer almaktadır. Köy seyirlik oyunlarının oluşmasına pek çok kültürel birikim sebep olmuştur. Bunları kuttörenler, Şamanizm, İslamiyet'in etkisi, mevsimler, tarım ve hayvancılık gibi başlıklar allında toplamak mümkündür. Köy seyirlik oyunlarının en önemli özelliği taklittir. Bunların dışında vazgeçilemeyen diğer unsur ise oyuncu ve seyircidir. Temel özellikleri ise dans, müzik, şaklabanlık, kostüm ve makyajdır. Kostüm ve makyajı oyuncular genellikle kendi olanakları ile hazırlamaktadırlar. Bu hazırlık aşaması bazen günler sürerken bazen de çok basit imkanlarla gerçeldeştirilir. Bu hazırlıklar sırasında amaç tamamen değişmek ya da benzemek değil çağrıştırmak ve andırmaktır. Köy seyirlik oyunlarının öncelikle görev dağılımına göre en önemli kişi yöneticidir. Yönetici günümüzdeki yönetmenin tüm görevlerini gerçeMeştirir. Bunun dışında oyuncular köy halkından olup yetenekli ve oyunda görev almayı isteyen kişilerden oluşur. Seyirci, neredeyse köy halkının tamamıdır. Seyirciler bazı oyunlarda oyunun tamamına katılırken benzen de izleyici konumundadırlar. Oyun yeri, yazın genellikle meydanlar, kışın ise odalardır. Seyirlik oyunlarla ilgili çeşitli tasnif çalışmaları yapılmıştır. Bu tasnif çalışmalarının tamamında ritüel (dini) ve profan (din dışı) olmak üzere iki ana başlıkta incelenmiştir. Ritüel oyunlar; yılın değişimi, ölüp dirilme, hayvan ve bitki kültü ve mezhep merasimleri olmak üzere beş ana başlık altında incelenmiştir. Profan yani din dışı ve günlük hayatla ilgili oyunlar ise masallara, destan veya ozanlar, tarihi olaylar, hayvan taklitleri, lal oyunları ve kukla olmak üzere yedi ana başlık aranda incelenmiştir. vu Köy seyirlik oyunlarını incelerken iki ayrı yol takip edilmiştir, öncelikli olarak geçmişten günümüze değin yazılmış olan araştırma ve eserler incelenmiş ve bu kaynaklardan faydalanılarak örnekler verilmiştir. İkinci bir yöntem olarak da İstanbul'da yaşayan yöresel, kaynak kişilere ulaşılmış ve yaşayan köy seyirlik oyunlar hakkında örnekler verilmeye çalışılmıştır. Geçmişten günümüze kadar gelen bu oyunlar birlik ve beraberliği, yardımlaşmayı, paylaşmayı ve dostluğu peMştirmiş ve köy halkının birbirleri için sosyal bir alan yaratmıştır. Töresel ve büyüsel bu oyunlar kendi içlerinde eğitici, öğretici ve eleştirel öğeler taşıyarak halkın, muhakeme ederken olaylara komik biçimde bakabilmelerini sağlamıştır.

Village show plays are ceremony like plays which are performed by the villagers on special days or occasions such as wedding ceremonies, festival sor harvest Village show plays are anonymous which are a traditional flow for certuries. They have been affected by the public culture in which they are performed. These plays are mostly the result of cultural heritage including shamanism, İslam, seasons, agriculture stock-breading etc. The most significant sipeciality of these plays is mimics. Other important sipecialities are actors and audience. Its basic elements are dancing, music, comedy, costumes and make up. Costumes and make-up are not a proffessional element just for getting a resemblance or give a the impression of the theme. According to the roles the most important person is the director. The other actors are talented and /or volunteer people from the village. Audience is nearly all the villagers. Sometimes you can see the audience all included in the play as performing. The plays are performed at the village square in summers and in the village hall in winters. And also they are performed on the wedding place There had been some Works on village show plays and as a result they were classified under two main titles as ritual and profane plays. And each was subtitled. Ritual plays have five subtitles; death and resurrection, animal and plant cult and religious sect ceremonies. Profane plays have seven subtitles; tales, legends, poets, historical events mimics of animals, puppets and pandomime plays. While investigating these plays two different ways fallowed. First, the researches on these plays were investigated and some samples were taken from those. Second, the source people about the plays who live in Istanbul were interviewed and as a result same samples were given about today' s village show plays. IX While investigating these plays, I fallowed two diffemt ways. First, I got help from the researchs on these plays and got some samples from the researchs. Second, I interviewed the source people on these plays who live in İstanbul. Thus, I was able to get some samples about today's village show plays. To sum up, these plays enabled to improve unity, friendship, hospitality, generosity and created a social, extrovent, and an open atmosphere among he people. As well these plays led people to take the funny side of the events when they are criticizing them.