Etik liderliğin çalışanların örgütsel sessizlik davranışı üzerindeki etkisinin liderlere duyulan güvenin aracılık rolü ile ölçümlenmesi

Abstract

Kuruluşlar içinde liderlik uzun zamandır incelenen bir konudur ve genellikle olumlu ve yapıcı liderlik tarzlarını keşfetmeye odaklanmaktadır. Liderler, çalışanlar üzerinde doğrudan etkiye sahiptir ve üretkenlik, motivasyon, mutluluk ve bağlılık düzeylerini etkilerler. Liderlik yanında, güven, hem bireylerin hem de kuruluşların etkinliğini belirlemede kritik bir faktör olarak kabul edilmektedir. Araştırmalar, liderlere duyulan güvenin, çalışanlar arasında olumlu tutumlar ve davranışlar gibi sonuçlara yol açtığını göstermektedir. Güven, güçlü lider-çalışan ilişkilerinin temelini oluşturur ve açık iletişimi, iş birliğini ve psikolojik güven ortamını teşvik eder. Liderlerine güvenen çalışanlar, fikirlerini, endişelerini ve deneyimlerini daha kolay ifade ederler ve gelişmekte olan bir kurumsal kültüre katkıda bulunurlar. Güvenin olmadığı çalışma ortamında çalışanlar işyerinde görüşlerini ifade etmekten, endişelerini dile getirmekten veya bilgi ve uzmanlıklarını katkıda bulunmaktan kaçınırlar. Çalışanlar değerli bilgileri sakladığında, kuruluşun yenilikleri yakalama, sorunları ele alma ve sürekli iyileştirme kültürünü teşvik etme yeteneğini engeller. Örgütsel sessizlik olarak da adlandırılan bu olumsuz durum, inovasyon ve sorun çözme gibi kavramların önemli olduğu günümüz dinamik iş ortamında, önemli bir zorluk oluşturmaktadır. Liderlik alanında giderek daha fazla ilgi görmeye başlayan bir konu da etik liderliktir. Etik liderlik, etik davranışları, adaleti, şeffaflığı ve bütünlüğü teşvik eden davranışlar ve eylemlerden oluşur. Etik liderler, takipçilerine örnek teşkil eder, onları etik kararlar vermeye yönlendirir ve kuruluş içinde olumlu bir etik iklimi destekler. Etik liderlik üzerine yapılan araştırmalar artmakla birlikte, etik liderliğin kurumsal sessizlik üzerindeki etkisi henüz yeterince araştırılmamıştır. Bu çalışmanın temel amacı, etik liderlik, lidere duyulan güven ve kurumsal sessizlik kavramları arasındaki ilişkileri incelemektir. Bu amaç doğrultusunda öncelikle kavramlar ve boyutları derinlemesine incelenmiş ve esas alınacak tanımlar belirlenmiştir. Kapsamlı bir litreratür taraması sonucunda, ilgili kavramların başka hangi kavramlarla nasıl ilişkilendirildiği araştırılmış ve önerilen modelin yapısı ve kapsamı belirlenmiştir. Sonuç olarak çalışmada etik liderlik ile örgütsel sessizlik arasında lidere duyulan güvenin aracı etkisi olduğu hipotezi öne sürülmüştür. Önerilen ölçüm modellerini ve kavramlar arasındaki nedensel ilişkileri gösteren yapısal modeli sınamak amacıyla yapısal eşitlik modellemesi kullanılmıştır. Çalışmanın örneklemini, Türkiye'nin çeşitli sektörlerinde faaliyet gösteren işletmelerin Bilgi Teknolojileri (BT) departmanlarında tam zamanlı, yarı zamanlı ve stajyer olarak çalışanlar oluşturmaktadır. Kolayda örnekleme yaklaşımıyla ulaşılan katılımcılara ilk bölümde etik liderlik, lidere güven ve kurumsal sessizlik, ikinci bölümde ise demografik özelliklerle ilgili sorulardan oluşan bir çevrimiçi anket uygulanmıştır. Bilgi Teknolojileri alanına odaklanmanın nedeni, her alanın özelliklerindeki önemli farklılıklar nedeniyle daha güvenilir sonuçlar elde etmektir. Toplanan verileri analiz etmek için SPSS 28.0 ve LISREL 8.8 programlarından yararlanılmıştır. Veriler güvenirlik analizine tabi tutulmuş ve Cronbach Alfa katsayıları, liderlere güven, etik liderlik ve kurumsal sessizlik için hesaplanmıştır. Katsayılar sırasıyla 0,987, 0,983 ve 0,972 olarak elde edilmiştir. Bu sonuçlar kullanılan ölçeklerin iç tutarlılığının yüksek olduğunu göstermektedir. Analiz sonuçları, Etik Liderlik ile Lidere Duyulan Güven arasında güçlü bir pozitif ilişki, Lidere Duyulan Güven ile Örgütsel Sessizlik arasında negatif bir ilişki, ve Etik Liderlik ile Örgütsel Sessizlik arasında daha zayıf bir negatif ilişki olduğunu göstermiştir. Bu sonuçlar, Etik liderliğin Örgütsel Sessizlik üzerindeki etkisinin Liderlere Güven aracılığıyla gerçekleştiğini desteklemiştir. Bu araştırmadan elde edilen bulgular, BT yöneticileri ve liderleri için önemli çıkarımlar sunmaktadır.