Çalışma hayatının belgelendirilmesi : SA8000 ve sosyal sorumluluk

Abstract

Bu tezin iki amacı vardır; şirketlerimizi bu alandaki gelişmelerden haberdar etmek ve sosyal sorumluluk kavramının kapsamım tartışmaya açmaktır. Yönetimler çeşitli zaman dilimlerinde değişik konulara ilgi duymuşlardır. Günümüzde bu ilgi sosyal sorumluluğa ve bu konudaki belgelendirme çalışmalarına odaklanmıştır. Kontrol kodları 1970'li yıllara dayanmaktadır ve günümüzde kalite sertifikası haline ulaşmıştır; SA8000. SA8000 temel olarak ILO Sözleşmelerine (29, 87, 98, 100, 105, 111, 135, 138, 155, 159 ve 177) ve uluslararası iki belgeye (Uluslararası İnsan Hakları Bildirgesi ve Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Antlaşması) dayanmaktadır: başka bir deyişle yerel düzeyde kanunlara bağlıdır ve dolayısıyla maliyetler üzerinde etkili olması muhtemeldir. Bu standart çocuk işçiler, zorla çalıştırma, sağlık ve güvenlik, sendikal özgürlükler ve toplu sözleşme, ayrımcılık, disiplin uygulamaları, çalışma saatleri, ücretlendirme ve yönetim sistemini kapsamaktadır. Bu maddeler çerçevesinde bakıldığında yasalarımız, eski olmalarına rağmen o kadar da yetersiz değildir. Türkiye'de genel problem yasaları uygulayabilmedir. Diğer taraftan Türkiye 1946 yılından beri ILO' ya tam üyedir, dolayısıyla sözleşmelerin bağlayıcı niteliği vardır. En büyük çatışma da fazla mesailerle ilgilidir. Bu standardın uygulaması Beko Elektronik A.Ş.'de. yapılmıştır. Kalite El Kitabı diğer gerekli dokümanlar hazırlanmıştır. Bu standardın içerdiği kavram olan sosyal sorumluluk ülkemizde pek gelişmemiştir; DİE anket verilerine göre 6-14 yaş kümesinde ekonomik etkinliklere katılan çocuklar, toplam istihdamın %5'ini (DİE verilerine göre aynı dönemde işsizlik oranı %8.1 olmuştur.) oluşturmaktadır. Ayrıca de iş kazalarında her gün 4 işçinin ölüyor olması düşündürücüdür. Yine de bazı olumlu adımlar da atılmaktadır; iki Türk şirketi SA8000 belgesi almıştır ve çocuk işçi çalıştıranların cezai müeyyideye çarptırılacak olması, umut verici gelişmelerdir. Sosyal sorumluluk kavramının kapsamı daha geniş tutulmalıdır. İş ahlakını, ekonomik yapıyı, eğitim bütçesini, Ar-Ge bütçesini ve muhtemelen de Çevre Yönetim Standardım da kapsamalıdır. İşin ahlaklı yürütülmemesinin sonuçlan şöyle özetlenebilir; yüksek maliyetler, azalan mal/hizmet kalitesi, azalan tatmin, hatalı talep ayarlamalarıdır. Yapılan bir araştırmaya göre; eğitime yapılan yatırımın katkısı ile ortaya çıkan ilave verimliliğin neması kabaca; %60 yatırım yapılan kişi tararından, %40 da kurumsal olarak paylaşılıyor. Ekonomik yapının ve Ar-Ge'nin de şirketler üzerindeki etkisi tartışılmazdır. Ayrıca, patentli ve başarılı yeniliklerin %60'l, piyasaya sunulmalarını takip eden dört yıl içinde taklit edilmiş olması, insana yatırımın gerekliliğini belirtmesi açısından önemli bir bilgidir. Şirketlerimiz sosyal sorumluluğa yeni bir yönetim aracı olarak bakmalıdırlar ve buna göre stratejilerini oluşturmalıdırlar.

This thesis has two objectives: informing companies about the developments in this area and discussing the social accountability concept. Management in different part of times indicated interest to different issues. Nowadays it is focused on social accountability and certification studies. Control codes came from 1970's and nowadays it appeared as quality certificate: SA8000. SA8000 is mainly based on ILO conventions (29, 87, 98, 100, 105, 111, 135, 138, 155, 159 and 177) and on two international documents (Universal Declaration of Human Rights and United Nations Convention on the Rights of the Child): with other words, it depends on laws locally and it might have effects on the costs. The standard includes, child labor, forced labor, health and safety, freedom of association and right to collective bargaining, discrimination, disciplinary practices, working hours, compensation and management system. According to the standards requirements our local laws are not insufficient, even though their date of admission. Our main problem is ability to apply these laws. On the other hand Turkey is member of ILO from 1946, which means that we agree with the conventions. The biggest problem is overtime restrictions. The standard was applied in Beko Electronic Inc. The manual and other documents were prepared for the firm. The standard's concept is not well known in our country; according to DİE survey statistics, those who are between 6-14 ages, are 5% of total employed population. (According to DİE statistics unemployment rate for the same period was 8.1%.). It is meaningful to know that every day 4 workers died in workplace accidents. A few positive steps were taken; two Turkish firms were certified with SA8000 and those who employed children will be sentenced. Social accountability concept must be expanded. It should also include business ethic, economic structure, training and education budget, R&D departments' budget and probably even Environmental Standard. Unethical business practices might lead to high costs, decrease of product/service quality, decreasing satisfaction, wrong demand arrangements. According to a study, the investment done on education and its support to productivity: 40% of the investment returns to the organization and 60% to the person. Everyone knows the importance of the economic structure and R&D department. The fact that the 60% of new and successful licenses are imitated in next four years supports the need of investment on human resources. Our firms should accept the social accountability as a new management tool and should revise their strategies according this knowledge.