Alışveriş Merkezlerinin Tasarım Kriterleri Açısından Değerlendirilmesi

Abstract

Alışveriş merkezleri günümüzde sosyal hayatın bir parçası haline gelmiştir. Alışveriş ve tüketim kavramıyla başlayan bu sektör dünyada olduğu gibi ülkemizde hızla gelişmektedir. Bu merkezler; mağazaları, aydınlatması, iklimi, bitki örtüsü, gölleri, yolları, meydanları, eğlence birimleri, yemek alanları ile kent simülasyonu, hızlı yaşayan kentlinin sıkıştırılmış mekanları olmuştur. Bu bağlamda; bir kenti oluşturan öğelerden yararlanılarak alışveriş merkezlerinin kent ile benzerliği çalışma içeriğinde belirlenen kurguya göre incelenmiştir. Çalışma, ortaya koyduğu bu fikrin gelişim süreci anlatımıyla başlamaktadır. Çalışmanın amacı, kapsamı ve yöntemi belirtilmiş, daha önce yapılmış çalışmalar kısaca özetlenerek arka plan çalışması yapılmıştır. Tüketim, alışveriş kavramı açıklanmış ve farklı toplumlarda bulunan farklı kültürdeki alışveriş mekanlarının türleri ve özellikleri tarihsel süreç içerisinde incelenmiştir. Günümüze gelindiğinde ise yeni bir tüketim mekanı olan alışveriş merkezlerinin sınıflandırılması, türleri ve özellikleri anlatılmıştır. Lynch’in kent ile ilgili çıkarımlarından yararlanılarak kent tasarım kriterleri belirlenmiş ve bu kriterlere bina tasarım kriterleri de eklenerek, alışveriş merkezlerinde kullanım şekli tespit edilip, irdelenmiştir. Uluslararası Alışveriş Merkezleri Konseyi (ICSC) tarafından ödüllendirilmiş yurt dışı örnekler, yurtdışından örnek alınarak yapılmış veya yine aynı konsey tarafından ödüllendirilmiş İstanbul örnekleriyle toplam onyedi adet alışveriş merkezinin kent ve bina tasarım kriterleri çerçevesinde incelemesi yapılmıştır. İstanbul’daki alışveriş merkezleri, tasarım kriterleri ile yurt dışı alışveriş merkezi incelemelerinden elde edilen bilgilere göre karşılaştırılarak değerlendirilmiş ve bu değerlendirme bir tabloda özetlenmiştir. Sonuçta alışveriş merkezlerinin, kentin sosyo-ekonomik durumunu, kimliğini yansıtan, zaman ve yapı organizasyonu açısından sıkıştırılmış, simülasyon mekanlar haline geldiğine, kente alternatif olarak kullanıldığına ve bu nedenle kent için gerekli olan düzenlemelerin alışveriş merkezleri için de geçerli olduğu sonucuna varılmıştır.

Nowadays, shopping centers has became a part of the social life. This sector which began with the concept of consumption and shopping, has been developing rapidly in our country as in the world. These centers have become simulations of the city by their compressed places with stores, illumination, climate, vegetation, lakes, roads, open spaces and entertainment units for citizens who live fast. The similarities of shopping centers and the city are examined through the elements constituting the city. The concepts of consumption, shopping, features and the kinds of shopping centers in different societies and cultures are explained. The criteria of city design are determined by utilizing Lynch’s inferences about the city. Thus, the usage of shopping centers is analyzed by integrating the criteria of building design. The examples from abroad, rewarded by International Council of Shopping Centers, and shopping centers built after abroad of İstanbul rewarded by the same council are taken into consideration to constitute the criteria of the city and building design. The design criteria of shopping centers in İstanbul are evaluated by compairing with the information which was obtained from the examinations of shopping centers from abroad and summarized with a table. To sum up, shopping centers are used as alternatives for the city itself in the way of, its socio-economic factors and identity and also they are like simulated spaces of time and building organization. Moreover, it can be claimed that the needs and arregements for the city are same as for the shopping centers.