Biyofilik tasarım elemanlarının iç mekânlarda algıya ve davranışa etkisi

Abstract

Bu tez çalışması, biyofilik tasarım elemanlarının, iç mekânlar özelinde, insanların mekân algısına ve davranışlarına etkisini araştırmaktadır. Bu bağlamda, insan-doğa-mekân arasındaki ilişki ortaya konarak, biyofili kavramının temelleri açıklanmış, biyofilik tasarım teorisi detayları ile tanımlanmış ve tasarım elemanları hem fiziksel hem de sanal mekân boyutunda algı ve davranış ile ilişkiyi ortaya çıkarmak üzere kullanılmıştır. Tez çalışmasının amacı, insan ve doğa arasındaki ilişkinin biyofilik tasarım stratejisi kapsamında iç mekânlara nasıl yansıdığını, insanların algı ve davranış sistemlerinin biyofilik tasarım elemanlarından nasıl etkilendiğini analiz etmektir. Tezin hedefine ulaşmak için; -"Doğa-insan-mekân üçlemesinin tarihi süreç boyunca ilişkisi ve biyofilik tasarım çerçevesinde günümüz çevresine yansıması nasıl olmuştur?" -"Biyofilik tasarım elemanları iç mekânlarda stratejik olarak nasıl uygulanır ve duyusal etkileri nelerdir?" -"Biyofilik tasarım elemanlarının duyusal ve sanal mekân deneyimi boyutlarında algı ve davranış üzerinde etkisi nasıldır?" sorularına cevap aranmıştır. Bu doğrultuda şekillenen tezin kavramsal çerçevesi ise dört ana bölümden oluşmuştur ve "Biyofili Kavramı", "Biyofilik Tasarım Teorisi", "İç Mekânlardaki Biyofilik Unsurların, Duyusal Algı ve Davranış İle İlişkisi", "Sanal Biyofili Deneyimi Alan Çalışması: Arkas Sanat Merkezi "Doğa, Bahçeler, Düşler" Sergisi" başlıkları altında tez şekillenmiştir. Tezin ilk üç bölümünde literatürden edinilen bilgiler, amaca yönelik bir kurgu ile sunulmuştur. Dördüncü ve son bölüm olan alan çalışması bölümünde ise, literatürde sanal sergi mekânı özelinde biyofili deneyimine yönelik bir çalışmaya rastlanmaması doğrultusunda odak daraltılarak, biyofilik unsurların sanal sergi mekânı deneyiminde davranış ve algıya etkisine mercek tutulmuştur. Tezde biyofili özelinde işlenen doğanın entegrasyonu, yürütülen alan çalışması ile, hem doğanın sanatsal temsili boyutunda, hem de sanal mekâna yansıması boyutlarında ele alınmıştır. Alan çalışması özelinde, biyofilik unsurları güçlü bir şekilde barındırdığı tespit edilen Arkas Sanat Merkezi, "Doğa, Bahçeler, Düşler" sergisinin sanal deneyimine yönelik bir anket uygulaması gerçekleştirilmiştir. COVID-19 Pandemi koşulları ise biyofilik mekân deneyiminin sanal ortamda yürütülmesine yön vermiştir. Tezin hedefi doğrultusunda iç mekânlarda biyofilik tasarım elemanlarının algı ve davranışa etkisinin analizi, 110 kişilik katılımcı grubunun anket cevaplarından elde edilen veriler doğrultusunda tartışılarak sunulmuştur. Çalışmadan elde edilen bulgular, biyofilik tasarım unsurlarının, fiziksel ve çok duyulu bir ortamda nasıl etki ettiğini ve alan çalışması ile sanal ortamda bu unsurların deneyimcilerin algı ve davranışları üzerinde nasıl etkilere sahip olduğunun anlaşılmasını sağlamıştır. Bununla birlikte alan çalışması ile sanal biyofili deneyimin, sergi mekânı odağında algı ve davranışa etkisinin ortaya çıkarılması, sanal sergi mekânlarının biyofilik açıdan değerlendirilmesi için bir referans oluşturmuştur.